بررسی خاستگاه‌های تاریخی حوزۀ رفتار اطلاعاتی با استفاده از رویکرد نوین طیف سنجی سال انتشار مآخذ

مقدمه و هدف: با استفاده از تحلیل مآخذ استنادی با تاکید بر سال انتشار این مآخذ می‌توان اهمیت آثار پیشین را برشمرد و خاستگاه‌های تاریخی یک حوزۀ پژوهشی را آشکار نمود. در این پژوهش، بر آنیم تا با روش جدیدی به نام طیف سنجی سال انتشار مآخذ، مهم‌ترین آثار تاریخی در حوزه رفتار اطلاعاتی را با رویکردی علمی مشخص نماییم. روش شناسی: داده‌های اولیه این پژوهش، که با استفاده از روش علم سنجی و برای بررسی ریشه‌های تاریخی حوزه رفتار اطلاعاتی انجام شده است، از وبگاه علوم استخراج گشته ‌است.استفاده از این راهبرد جستجو که در محدودۀ زمانی 2000 تا 2014 انجام شد، منجر به بازیابی تعداد 15663 رکورد گردید که از این میان 2627 مورد آن در مجلات علم اطلاعات و کتابداری به چاپ رسیده بود. سپس داده‌های اصلاح شده با استفاده از برنامه نرم افزاری مختص rpys مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: توزیع تعداد مآخذ موجود در رکوردهای حوزۀ رفتار اطلاعاتی بر اساس سال انتشار آنها نشان می‌دهد که در قرن نوزدهم حوزه رفتار اطلاعاتی شاهد سه جهش مهم بوده است که به ترتیب در سال‌های 1876، 1879، و 1890 روی داده است. همچنین بین سال‌های 1900 الی 1969 شاهد شش جهش در حوزه رفتار اطلاعاتی بوده‌ایم که به ترتیب در سال‌های 1948، 1954، 1957، 1960، 1965، و 1967 رخ داده است. نتیجه گیری: به طور کلی و با توجه به یافته های این پژوهش به نظر می‌رسد که حوزه رفتار اطلاعاتی علاوه بر روانشناسی تا حدی نیز تحت تاثیر آثار روش شناختی کمّی و کیفی (مثل گراندد تئوری و کریتیکال اینسیدنت) بوده است. علاوه بر این بعضی نظریه‌ها و کارهای نظری نیز بر این حوزه اثر گذاشته‌اند.

Historical Origins of Information Behavior Research by Reference Publication Year Spectroscopy

Background: Using a quantitative method named reference publication year spectroscopy (RPYS), this research tried to determine the historical roots of information behavior research. RPYS pave the way for determining the significant years and works in information behavior. Methodology: Using scientometric method, the initial data of this study, have been extracted from the Web of Science. Using RPYS software, the revised data were analyzed and visualized in Excel. Finding: The distribution of cited references in information behavior revealed three peaks within 19th century. Moreover, our analysis identified 6 peaks between 1900 to 1969 in the field of information behavior, respectively in 1948, 1954, 1957, 1960, 1965, and 1967 has occurred. Results: Based on the study findings, it seems that information behavior research has been shaped intellectually by fields such as Psychology, quantitative and qualitative methodologies, etc. Additionally, it has been influenced by some theories and theoretical works.