لایه‌های روش‌شناختیِ منطق استفهامی و کاربرد آن در تحلیل نظام‌های رده‌بندی دانش

در این مقاله بر مفهوم «روش‌شناسی» و تفاوت آن با «روش» تاکید می‌شود و در چارچوب این تفاوت‌گذاری، لایه‌های دخیل در پژوهشِ استفهامی مشخص می‌گردد. هدف، آن است که با مشخص‌کردن این لایه‌ها، زمینه کاربرد منطق استفهامی در تحلیل نظام‌های رده‌بندی دانش، به‌عنوان بدیلی برای منطق استقرایی و قیاسی که نوعاً منطق اغلب پژوهش‌ها در این حوزه هستند، ارایه شود. منطق استفهامی به دنبالِ تبیینِ واقعیتِ مستقل از کنشگرانِ اجتماعی نیست، بلکه قصدِ فهمِ نحوه برساختِ پدیدارهای اجتماعیِ این کنشگران را دارد. این مواجهه تفسیرانگارانه و برساخت‌انگارانه کمک می‌کند رده‌بندی دانش را به‌عنوان یک برساختِ اجتماعی تحلیل کنیم. چنین تحلیلی نشان می‌دهد که نظام‌های رده‌بندی، نظام‌های عینیِ مطلقِ استعلایافته از زمان و مکان نیستند، بلکه نظام‌هایی هستند که شرایطِ فرهنگی و اجتماعیِ حاکم بر تولیدشان، آنها را مقید و مشروط می‌سازد. هر نظامِ رده‌بندیِ دانش، محدود به حدودِ هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی خاص خودش است و باید رده‌بندی‌های «دیگر»، مبتنی بر حدود هستی‌شناختی و معرفت‌شناختیِ «دیگر» را نیز به ‌رسمیت شناخت و برایشان حق حیات قایل شد.از طریق معرفی لایه‌های روش‌شناختی، منطق استفهامی راه‌های بدیل و جدیدی را برای بررسی و تحلیل نظام‌های رده‌بندی دانش، به‌عنوان سازه‌هایی تفسیری و معنایی، پیش پای متخصصان و حرفه‌مندان کتابداری و اطلاع‌رسانی می‌گذارد.