نقش کشورهای جهان در نیم قرن تولید علم حوزه علم اطلاعات و دانش‌ شناسی: مطالعه علم‌سنجی و تحلیل شبکه اجتماعی

< p align=justify > پژوهش حاضر با استفاده از شاخص‌های علم‌سنجی و تحلیل شبکه‌های اجتماعی به مطالعه نقش کشورهای جهان در تولیدات علمی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی طی سال‌های 1963 تا 2012 میلادی می‌پردازد. جامعه پژوهش از تعداد 58757 مقاله تشکیل شده که در دوره زمانی 50 ساله مورد بررسی در 83 مجله این حوزه به چاپ رسیده و در پایگاه وب علوم نمایه شده‌اند. در این پژوهش نحوه تکامل و پیکربندی شبکه هم‌تالیفی کشورها با استفاده از شاخص‌های کلان تحلیل شبکه‌های اجتماعی مانند چگالی، اتصال، ضریب خوشه‌بندی، میانگین فاصله، قطر شبکه، مولفه‌ها و خوشه‌های تشکیل دهنده شبکه بررسی شده است. از سوی دیگر عملکرد کشورهای برتر جهان بر اساس شاخص‌های مختلف علم‌سنجی مانند تعداد تولیدات، تعداد استنادها و خوداستنادی، میانگین استناد، ضریب هیرش، درصد مقالات استناد شده، تعداد مقالات پراستناد، شاخص فعالیت، شاخص کیفیت نسبی و همچنین شاخص‌های خرد تحلیل شبکه‌های اجتماعی مانند درجه، بینیت، نزدیکی و تعداد کشورهای همکار مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین از نرم‌افزارهای یو.سی.آی.نت و وی.او.اس.ویوور جهت ترسیم و تحلیل شبکه هم‌تالیفی کشورها استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که شبکه هم‌تالیفی کشورهای جهان در حوزه علم اطلاعات و دانش‌ شناسی از تعداد 151 گره و 11538 پیوند تشکیل شده است. این شبکه از ویژگی شبکه‌های مستقل از مقیاس و جهان کوچک برخوردار بوده و نظریه شش درجه جدایی نیز در این شبکه صادق است. شبکه هم‌تالیفی مورد بررسی از 15 مولفه تشکیل شده که مولفه اصلی آن 90 درصد از کل گره‌های شبکه را شامل می‌شود. تحلیل خوشه‌ای شبکه نیز نشان می‌دهد که شبکه هم‌تالیفی کشورها در حوزه علم اطلاعات و دانش‌ شناسی از 39 خوشه متفاوت تشکیل شده که در این میان خوشه‌های یازدهم و نهم با حضور کشورهای امریکا و انگلستان از بیشترین میزان چگالی برخوردارند. نهایتا عملکرد پنجاه کشور برتر از جمله ایران با استفاده از شاخص‌های مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. پژوهش حاضر تصویر جامعی از فعالیت کشورهای جهان در نیم قرن تولید علم حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی فراهم می‌آورد < /p >