نمایه‌ساز ماشینی منابع فارسی:مدلی یک‌پارچه برای پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران

نمایه‌سازی ماشینی به گونه‌ای از نمایه‌سازی گفته می‌شود که در آن با استفاده از الگوریتم رایانه‌ای، واژه‌های کلیدی یک مدرک از عنوان یا متن، استخراج و سپس به شکل مدخل‌های نمایه مرتب و سازمان‌دهی می‌شوند. با وجود نیاز روزافزون به کاربرد رایانه در نمایه‌سازی، تاکنون برای زبان فارسی، نمایه‌ساز ماشینی ساخته نشده است. از این رو در این مقاله نتیجه بررسی و شناخت جنبههای علمی و عملیاتی این سیستم نمایه سازی در پژوهشگاه‌ها علوم و فناوری اطلاعات ایران ارایه می‌شود که بر پایه ماموریت و دانش سازمانی خود یکی از آماده‌ترین بسترها را برای ساخت این گونه نمایه‌ساز دارد. به این منظور، ابتدا به پیوند میان نمایه‌سازی و بازیابی اطلاعات، مباحث نظری و سیر تحول نمایه‌سازی ماشینی، نمایه‌سازی ماشینی از دیدگاه‌های عملیاتی و فرایندی، پروژههای موفق نمایه سازی به زبانهای گوناگون در دنیا پرداخته و نیازمندیهای نمایه‌ساز ماشینی برای زبان فارسی توصیف شده است. سپس اجزای یک نمایه‌ساز برای زبان فارسی تشریح و مدل مفهومی نمایه‌ساز ماشینی و همچنین روابط میان اجزا، جزییات زیرسیستمها، و مدل مفهومی سیستم طراحی شده‌اند. در پایان ، نیازمندی‌های ساخت نمایه‌ساز ماشینی برای این پژوهشگاه به بحث گذاشته شده و وضعیت پروژههای انجام شده و تجربه‌های موجود در این زمینه نیز تبیین گردیده‌اند.