بررسی فرصت‏ های شغلی رشته علم اطلاعات و دانش‏ شناسی و مطابقت آن با سرفصل‏ های درسی دانشگاهی این رشته در ایران: مرور نظام‏مند

تجزیه‏وتحلیل آگهی‏های شغلی منعکس‏کننده انتظارات کارفرمایان در ارتباط با مسئولیت‏ها و صلاحیت‏های شغلی برای دانش‏آموختگان جهت ورود به بازار کار است. این روش برای دانشجویان و برنامه‏ریزان این فرصت را می‏دهد تا در تدوین سرفصل‏های درسی دانشگاهی حوزه خود آموزش‏های مناسب را بگنجانند. بنابراین، هدف پژوهش حاضر بررسی فرصت‏های شغلی حوزه علم اطلاعات و دانش‏شناسی در جهان و مطابقت با سرفصل‏های درس‏های دانشگاهی این حوزه در ایران است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش گردآوری داده‏ها از نوع کیفی است که با تکنیک مرور نظام‏مند انجام شده است. مقالات با پیروی از دستورالعمل‏های ترجیحی «پریزما» برای مرور ادبیات تحقیق از دو پایگاه اطلاعاتی مهم علمی «اسکوپوس» و «وب آو ساینس» بازیابی، و پس از غربالگری و ورود به مطالعه از لحاظ هدف پژوهش، عناوین شغلی، سرفصل درس‏های موجود در مقالات، جامعه هدف و فضای دسترسی مورد بررسی قرار گرفتند. جامعه آماری را متونی پوشش می‏دهند که طی سال‏های 1923 تا 2023 به‏زبان لاتین منتشر شده‏اند. پس از جست‏وجو در پایگاه‏های اطلاعاتی و بازیابی 11968 مدرک، به پاکسازی و حذف موارد همپوشانی اقدام شد، و سرانجام 223 مدرک مرتبط با فرصت‏ها و مهارت‏های شغلی حوزه علم اطلاعات و دانش‏شناسی گزینش شد. فرصت‏های شغلی متنوعی در اختیار دانش‏آموختگان حوزه علم اطلاعات و دانش‏شناسی وجود دارد، اما با وجود رشد شغلی این حوزه و با توجه به تحلیل محتوای سرفصل‏های تدوین‏شده توسط «وزارت علوم تحقیقات و فناوری» در ایران، هرچند برخی از سرفصل‏های درسی عناوین شغلی را تا حدودی پوشش می‏دهند، اما این میزان کافی نیست. یافته‏ها نشان می‏دهد که عناوین شغلی یافت‏شده در 7 دسته شغلی شامل پست‏های خدمات فنی، پست‏های خدمات اطلاعاتی، پست‏های پژوهشی، پست‏های آموزشی، پست‏های فناوری اطلاعات و ارتباطات، پست‏های مرجع و مهارت‏های مدیریتی دسته‏بندی شدند. نتایج نشان داد که سرفصل‏های مرتبط با علوم کامپیوتر و برنامه‏نویسی هرچند از سرفصل‏های مورد نیاز برای پاسخگویی به بازار کار با توجه به عناوین شغلی است، اما این سرفصل‏ها به‏میزان کافی در درس‏های حوزه علم اطلاعات و دانش‏شناسی تدوین نشده‏اند. به‏طور کلی، نتایج نشان می‏دهد که لزوم بازنگری در تدوین محتوای سرفصل‏های درس‏های دانشگاهی برای ارائه تخصص و  صلاحیت مورد نیاز برای دانش‏آموختگان از خلا‏های اصلی در مقاطع کارشناسی و سپس کارشناسی ارشد و دکتری  این حوزه در ایران است. گسترش برنامه درسی با رویکردی بین‏ رشته‏ای و استفاده از فناوری‏های نوین برای توسعه مهارت‏ها در این حوزه یک ایده قابل اجراست.

examining career opportunities and skills in the field of knowledge and information science and matching with the university cources

the analysis of job advertisements reflects the expectations of employers regarding job responsibilities and qualificationsthe analysis of job advertisements reflects the expectations of employers regarding job responsibilities and qualifications for graduates to enter the labor market. this method gives students and planners the opportunity to include appropriate training in the development of university course topics in their field. therefore, the purpose of the current research is to investigate job opportunities in the field of knowledge and information science in the world and to match the topics of university courses in this field in iran. the current research is applied in terms of purpose and qualitative in terms of data collection method, which was done with systematic review technique. articles were retrieved from two important scientific databases (scopus and web of science) by following prisma’s preferred instructions for reviewing research literature and after screening and entering the study in terms of research purpose, job titles, subject headings in the articles, society purpose, the type of organization that the research is about, and the access space were investigated. the statistical population is covered by texts that were published in latin during 1923 to 2023. after searching the databases and retrieving 11,968 documents, cleaning and removing the overlapping items was done. and finally, 223 document related to job opportunities and skills in the field of information science and epistemology were selected. there are various job opportunities available to graduates of knowledge and information science. however, despite the job growth in this field and according to the content analysis of the headlines compiled by the ministry of science, research and technology in iran, although they cover some job titles to some extent, this amount is not enough. the findings show that the job titles found with them were classified into seven job categories including: technical service positions, information service positions, research positions, educational positions, information and communication technology positions, reference positions, and management skills. the results showed that although the topics related to computer science and programming are among the topics needed to respond to the job market with regard to job titles, these topics are not sufficiently developed in the courses of knowledge and information science. in general, the results show the need to revise the content of the beginning of the chapter of university courses to provide the expertise and qualifications needed for graduates, one of the main gaps in the bachelor’s degree, then master’s degree and doctorate in this field in iran. expanding the curriculum with an interdisciplinary approach and using new technologies to develop skills in this area is a viable idea.