نظریه پرتفوی مدرن و کاربردهای آن در بازیابی اطلاعات

نظریه پرتفوی یکی از نظریه‌های حوزه مالی است که توسط «هری مارکویتز» ارائه شده است. این نظریه بیان می‌کند که سرمایه‌گذاران برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، اقدام به متنوع‌سازی سبد سهام خود نمایند. این پژوهش با هدف بررسی کاربردهای نظریه پرتفوی در بازیابی اطلاعات و دانش انجام گرفته و از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش از نوع پژوهش‌های کیفی است. در پژوهش حاضر با استفاده از شیوه تحلیل محتوا و تحلیل متن، مفاهیم اصلی نظریه مدرن پرتفوی استخراج شد. در گام بعد بر اساس شیوه ارزیابی و مقایسه، کارکردهای نظریه مدرن پرتفوی در بازیابی اطلاعات و حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی شناسایی و تعیین شدند. سرانجام، تعداد 12 نفر از متخصصان حوزه مدیریت دانش، بازیابی اطلاعات و دانش، نمایه‌سازی، فهرست‌نویسی، نظام‌های اطلاعاتی و کتابداران به‌عنوان پنل خبرگان انتخاب شده و طی 7 جلسه و با انجام مصاحبه، استفاده از پرسشنامه، و برگزاری جلسات انفرادی و گروهی کارکردهای تئوری مدرن پرتفوی استخراج شدند.نتایج پژوهش نشان داد که نظریه مدرن پرتفوی در فرایند بازیابی اطلاعات تاثیرگذار است و می‌تواند بر 5 گروه پدیدآورندگان، نمایه‌سازان، کاربران نظام اطلاعاتی، نظام اطلاعاتی و کتابداران، تاثیرگذار بوده و در بهبود فرایند بازیابی تاثیر مثبت داشته باشد. نتایج پژوهش نشان داد که نظریه پرتفوی بر گروه‌های تاثیرگذار در فرایند بازیابی تاثیرگذار هستند و می‌توانند در بهبود عملکرد نظام بازیابی اطلاعات نقش داشته باشند. از مهم‌ترین کاربردهای نظریه پرتفوی می‌توان به کاربرد آن در رتبه‌بندی مدارک بازیابی‌شده، افزایش ارتباط میان مدارک بازیابی‌شده، بازیافت نادرست، افزایش درصد بازیابی اطلاعات، ایجاد امکان جست‌وجوی معنایی، افزایش جامعیت و دسته‌بندی اطلاعات بر اساس حوزه‌های موضوعی اشاره کرد. پژوهش حاضر می‌تواند سرآغازی بر بررسی کاربردهای دیگر نظریه پرتفوی در بازیابی اطلاعات باشد و امکان انجام بررسی‌های دقیق‌تر در این زمینه را فراهم سازد.

modern portfolio theory and its applications in information retrieval

introduction and purpose: the portfolio theory is one of the theories in the financial field that was presented by harry markowitz. this theory states that investors should diversify their stock portfolio to reduce investment risk. this research has been conducted with the aim of investigating the applications of portfolio theory in information and knowledge retrieval. method: the current research is applied in terms of purpose and qualitative research in terms of method. in the current study, the main concepts of modern portfolio theory were extracted using the method of content analysis and text analysis. in the next step, based on the method of evaluation and comparison, the functions of modern portfolio theory in information retrieval and the field of information science and epistemology were identified and determined. finally, 12 experts in knowledge management, information and knowledge retrieval, indexing, cataloging, information systems, and librarians were selected as an expert panel. then, during 7 sessions and by conducting interviews, using questionnaires, and holding individual and group meetings, the functions of modern portfolio theory were extracted. findings: the results of the research showed that the modern theory of portfolio is effective in the process of information retrieval and can have an impact on 5 groups of creators, indexers, information system users, information systems,s and librarians and have a positive effect on improving the retrieval process. conclusion: the results of the research showed that the portfolio theory has an impact on the influential groups in the recovery process and can play a role in improving the performance of the information recovery system. one of the most critical applications of portfolio theory is its use in ranking retrieved documents, increasing the connection between retrieved documents, reducing false fallout, increasing the percentage of information recovery, creating the possibility of semantic search, increasing comprehensiveness, and categorizing information based on subject areas. the current research can be the beginning of investigating other applications of the portfolio theory in information retrieval and makes it possible to carry out more detailed investigations in this field.