شاخص های خروجی علم و فنّاوری در جمهوری اسلامی ایران: مطالعه موردی رابطه میان پروانه های ثبت اختراع‏ و تولیدات علمی مخترعان ایرانی

تولیدات علمی برونداد و بیانگر تلاش های جوامع علمی و صنعتی ‏هستند. مطالعه این بروندادها، گرایش های علمی و رویکردهای یک جامعه را نسبت به دنیای علم نشان می دهد. بررسی کمّی آنها نیز می تواند تصویری از حجم و گستردگی تلاش‌های علمی صورت‌گرفته توسط پژوهشگران منطقه یا جامعه ای خاص را ارایه نماید. پروانه های ثبت اختراع یکی از مهم‌ترین این بروندادها محسوب می شوند. در این پژوهش، با استفاده از داده‏های موجود در پایگاه‏های اداره ثبت اختراع اروپا3، اداره ثبت اختراع و علایم تجاری آمریکا4، اداره ثبت اختراع ژاپن5، و سازمان جهانی مالکیت فکری6، اسامی مخترعان ایرانی استخراج ‌شد، وضعیت و تعداد تولیدات علمی این مخترعان نیز با استفاده از نمایه های استنادی موسسه تامپسون (آی. اس. آی) در پایگاه wos7 مورد ارزیابی قرار گرفتند. هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی ارتباط دو مقوله تعداد پروانه‏های ‏ثبت اختراع و تعداد تولیدات علمی مخترعان و در بعد ملی، نسبت پروانه‏های ثبت اختراع به کل تولیدات علمی نمایه‌شده کشور جمهوری اسلامی ایران در wos است. در انجام این پژوهش، از روش تحلیل محتوی استفاده شده است. یافته‏های پژوهش در نهایت، به تحلیل همبستگی رسید و برای تعداد تولیدات علمی و پروانه‏های ثبت‌شده توسط مخترعان در سطح 95 درصد، ضریب همبستگی 039/0 محاسبه شد که هیچ‌گونه رابطه معنی‌داری را میان دو متغیر نشان نمی‌دهد. از نتایج قابل تامل این پژوهش، نسبت تعداد تولید علمی مخترعان دارای مقاله به سایر پژوهشگران است. یافته‌های این پژوهش نشان‌دهنده سهم 5/6 درصدی مخترعان در مقایسه با سایر پژوهشگران است.