ارائه الگوی هستی‌شناسی حاکمیت فضای سایبر: طرح یک تعریف جامع

فضای سایبر جامعه‌ای است که در بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات شکل گرفته است. این فضا دارای مرزهای سرزمینی نیست و در ظاهر توسط قدرت واحدی اداره نمی‌شود. توانایی شبکه‌های رایانه‌ای برای فراتر رفتن از مفهوم مدرن زمان و مکان، عواقب قابل توجهی برای حکومت‌داری بر اساس روابط دولت-ملت دارد. به‌دلیل کمبود فزاینده کنترل ارتباطات در فضای سایبر، روش‌های سنتی حکومت‌کردن در حال سست‌شدن هستند. از این‌رو، مسائلی مانند الگوی حکمرانی فضای سایبر و اعمال حاکمیت، مرزبانی سایبری، نظارت، کنترل، حفظ حریم خصوصی، معماری ساختار جامعه مجازی متناسب با جامعه بومی مطرح می‌گردد. همچنین با توجه به نیاز روزافزون انسان‌ها به فضای مجازی، حاکمیت فضای سایبر به بخش مهمی از حاکمیت فضای واقعی ملی تبدیل گردیده است. بنابراین، وجود حاکمیت در فضای سایبری امری ضروری و حائز اهمیت است. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر ارائه تعریفی جامع و کامل از حاکمیت فضای سایبر با استفاده از ابزار هستی‌شناسی است.در این پژوهش که یک پژوهش کیفی است، با توجه به تعاریف و دیدگاه‌های مختلف در حیطه حاکمیت فضای سایبر، ضمن بررسی مبانی نظری حاکمیت فضای سایبر از طریق منابع و اسناد به‌روز و معتبر (سال‌های 2004-2022) و تحلیل آن‌ها با استفاده از روش تحلیل مضمون، مولفه‌ها و مضامین حائز اهمیت در حوزه حاکمیت فضای سایبر شناسایی گردید. بر اساس مضامین به‌دست آمده، هستی‌شناسی حاکمیت فضای سایبری استخراج شد. سرانجام، با سازماندهی موجودیت‌های مرتبط با حاکمیت فضای سایبر از طریق استخراج هستی‌شناسی آن، تعریفی جامع‌تر از حاکمیت فضای سایبر ارائه گردید.با توجه به یافته‌ها، 17 مولفه مرتبط با حاکمیت فضای سایبر معرفی شده است که موجودیت‌های الگوی اصلی هستی‌شناسی حاکمیت فضای سایبر را تشکیل می‌دهند. بر اساس یافته‌ها، 17 مولفه عبارت‌اند از: نوع حاکمیت، اصول اساسی حاکمیت، حاکمیت حقوقی، رویکردهای حاکمیت سایبری، اصول هدایت‌گر، ذی‌نفعان حاکمیت سایبری، رویکرد چندذی‌نفعی حاکمیت سایبری، حاکمیت پلتفرم‌های دیجیتال، تنظیم‌گری فضای مجازی، دارایی‌های سایبری، حاکمیت اینترنت، حاکمیت شبکه‌های توزیع‌شده و غیرمتمرکز، اقتصاد دیجیتال، حوزه‌های موضوعی، تحول دیجیتال، دانش و استعداد دیجیتال، و عدالت سایبری. هستی‌شناسی استخراج‌شده در این پژوهش، کلاس‌ها و روابط آن‌ها را در حوزه مبانی حاکمیت فضای سایبر نشان می‌دهد. با وجود یافته‌های این پژوهش و ارائه هستی‌شناسی مبتنی ‌بر اسناد و شواهد متقن، فهم دقیق قلمرو حاکمیت فضای سایبر امکان‌پذیر شده است. هستی‌شناسی ‌استخراج‌شده به سازماندهی ساختاری دانش حاکمیت فضای سایبر کمک کرده و همزمان قالب مناسبی را در جهت چگونگی استفاده از دانش فوق‌ قابل درک می‌کند.

presenting an ontology model of cyberspace sovereignty: in order to provide a comprehensive definition

cyberspace is a society that has been formed in the context of information and communication technology. this space has no territorial boundaries and is not governed by a single power. the ability of computer networks to go beyond the modern concept of time and space has significant consequences for governance based on state-nation relations. due to increasing lack of communication control in cyberspace, traditional methods of governance are weakening. therefore, issues such as the governance model of the cyber space and governance practices, cyber border guarding, monitoring, control, privacy protection, virtual society structure architecture appropriate to the native society are raised. also, due to increasing need of people for virtual space, cyberspace sovereignty has become an important part of the governance of real national space. therefore, the existence of cyberspace sovereignty is necessary and important. this research has been done with the aim of providing a comprehensive and complete definition for cyberspace sovereignty by using ontology tools.this research is a qualitative research according to different definitions and viewpoints in the field of cyberspace governance, while examining the theoretical foundations of cyberspace sovereignty. through up-to-date and reliable sources and documents (2004-2022) and using theme analysis method, that important components and themes were identified in the field of cyberspace sovereignty. based on the themes obtained, the ontology of cyberspace sovereignty was extracted. finally, a more comprehensive definition of cyberspace sovereignty was provided by organizing entities related to cyberspace sovereignty through the extraction of its ontology.according to the findings, 17 components related to cyberspace sovereignty have been introduced, which form the entities of the main ontology model of cyberspace sovereignty. based on the findings, these 17 components are: type of governance, basic principles of governance, legal governance, approaches to cyberspace sovereignty, guiding principles, beneficiaries of cyberspace sovereignty, multi-stakeholder approach to cyberspace sovereignty, governance of digital platforms, cyber space regulation, cyber assets, internet governance, network governance distributed and decentralized, digital economy, thematic areas, digital transformation, digital knowledge and talent, and cyber justice.the extracted ontology shows the classes and their relationships in the domain of cyberspace sovereignty basics. despite the findings of this research and the presentation of ontology based on documents and evidence, a detailed understanding of the domain of cyberspace sovereignty is possible. the extracted ontology has helped in the structural organization of cyberspace sovereignty knowledge and at the same time makes a suitable format for understanding how to use the above knowledge.