طراحی سیستم خبره برای تصمیم‌گیری منبع‌یابی فناوری اطلاعات (مورد مطالعه: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک))

یکی از پرسش‌هایی که نهادهای حوزه فناوری اطلاعات با آن مواجه هستند، آن است که خدمات، محصولات، تجهیزات و مواد مورد نیاز خود را به ‌چه شیوه‌ای به‌‌دست آورند؟ تکیه بر قابلیت‌ها و منابع داخلی (درون‌سپاری) و یا بهره‌مندی از قابلیت‌ها و منابع خارج از نهاد (برون‌سپاری) دو شیوه اصلی در کسب خدمات، محصولات، تجهیزات و مواد مورد نیاز یک کسب‌وکار برای دستیابی به اهداف خود است که در شکل کلی با نام منبع‌یابی از آن یاد می‌شود. کمبود منابع مالی و تامین نیروی انسانی متخصص از اصلی‌ترین مسائل نهادها در منبع‌یابی سامانه‌ها، خدمات و تجهیزات فناوری اطلاعات است که موجب شده است نهادها در پاسخ به این پرسش به‌دنبال یک رویه قابل اتکا و نظام‌مند برای انتخاب بین شیوه‌های منبع‌یابی باشند. بر پایه این مسئله، این پژوهش طراحی سیستم خبره تصمیم‌گیری منبع‌یابی فناوری اطلاعات و به‌کارگیری آن در مورد مطالعه «پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)» را هدف‌گذاری کرده است. به‌منظور دستیابی به این هدف در گام نخست، 1- شناسایی عوامل موثر بر منبع‌یابی سامانه‌ها، خدمات و تجهیزات فناوری اطلاعات، و 2- طراحی سیستم خبره تصمیم‌گیری منبع‌یابی فناوری اطلاعات مد نظر قرار گرفته است. در این گام با استفاده از ابزارهای گردآوری مطالعه کتابخانه‌ای و گروه اسمی با آگاهان، متخصصان و تصمیم‌گیرندگان حوزه فناوری اطلاعات، به‌منظور تصمیم‌گیری منبع‌یابی بین دو گزینه منبع‌یابی بیرونی (برون‌سپاری) و منبع‌یابی درونی (درون‌سپاری)، چارچوب قانونی و تصمیم‌گیری در قالب یک سیستم خبره با اجزای استخراج دانش ضمنی، موتور استنتاج، ساختار مقایسه و اولویت‌بندی، ساختار قانونی و فرایند اجرایی طراحی و ارائه شد. در گام دوم، به‌منظور نشان‌دادن اعتبار طراحی انجام‌شده، طراحی و پیاده‌سازی نمونه اولیه به‌عنوان یکی از روش‌های اعتباریابی مد نظر قرار گرفت. در این گام پس از طراحی نمونه اولیه، فرایند تصمیم‌گیری طراحی‌شده درباره 10 فعالیت (پروژه) بالقوه و پیش‌فرض مرکز فناوری اطلاعات «ایرانداک» مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که سیستم خبره طراحی‌شده اهداف پژوهش را تامین می‌کند. نتایج این پژوهش در کل می‌تواند الگویی ساختارمند را برای استفاده از مزایای انواع سازوکارهای منبع‌یابی و کاهش مخاطرات مالی و تامین نیروی انسانی در اختیار سیاست‌گذاران و مدیران قرار دهد و موجب بهبود وضع موجود گردد.

designing an expert system for information technology sourcing decision making (case study: iranian research institute for information science and technology (irandoc))

one of the questions that institutions in the field of information technology are facing is how to get the services, products, equipment and materials they need? relying on internal capabilities and resources (insourcing) or benefiting from external capabilities and resources (outsourcing) are the two main methods of acquiring services, products, equipment and materials needed by a business to achieve its goals. it is generally referred to as sourcing. lack of financial resources and provision of expert human resources is one of the main issues of institutions in sourcing information technology systems, services and equipment, which has caused institutions to look for a pre-reliable and systematic procedure to choose between sourcing methods in response to this question. based on this issue, this research aims to design an expert system for information technology sourcing decisions and apply it to the study of the iranian research institute for information science and technology (irandoc) as a case. in order to achieve this goal, in the first step, 1- identifying the factors affecting the sourcing of information technology systems, services and equipment, and 2- designing an expert system for making information technology sourcing decisions. in this step, by using collection tools including library study and nominal group with experts and decision makers in the field of information technology in order to make a sourcing decision between the two options of external sourcing (outsourcing) and internal sourcing (insourcing), the legal and decision making framework in the form of a expert system was designed and presented with tacit knowledge extraction, inference engine, comparison and prioritization structure, legal structure and execution process components. in the second step, in order to show the validity, the design and implementation of the prototype was considered as one of the validation methods. in this step, after designing the prototype, the decision-making process for 10 potential activities (projects) of irandoc information technology center was used. the results showed that the designed expert system meets the objectives of the research. the results of this research as a whole can provide a structured model for using the benefits of various sourcing mechanisms and reducing financial risks and providing human resources to the policy makers and managers and improve the current situation.