اثرات متقابل کلان‎ساختارهای اجتماعی در پدیدۀ سرقت علمی (مطالعۀ موردی: ایران)

در پژوهش حاضر، بررسی شده که عوامل اجتماعی وقوع پدیدۀ سرقت علمی با چه نظمی رخ می دهند و به چه شیوۀ معتبری می‌توان آن را توضیح داد. برای این کار از روش مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شده است. سه مدل مفهومی مستند (مدل ساختاری، مدل پارادایمی، و مدل سیستمی) ترسیم شده که هفت سازۀ مشترک دارند. داده‌ها با پرسشنامۀ اعتباریابی‌شده‌ای که با استفاده از این هفت‌ سازه ساخته شده، از 540 نفر دانشجوی ارشد و دکتری 36 دانشگاه جامع کشور که با نمونه‌گیری خوشه ای و سپس سیستماتیک انتخاب شده بودند، گردآوری گردید و داده‌ها با نرم افزار »پی ال اس « نسخۀ 333 تحلیل شد. نتایج نشان داد که مدل سیستمی نظم رخداد را بهتر از بقیه نشان می دهد و فرض یک رد شد. با توجه به این مدل، نظم وقوع بدین‌ترتیب است که سرمایه داری دولتی (اقتصاد رانتی، تخصص زدودگی و کالایی‌شدن دانش) و رسوبات فرهنگی (گفتمان های سنتی و علم ایدئولوژیک) به‌عنوان ورودی های سیستم اجتماعی-تکنیکی دانشگاه، منجر به فرایندهایی چون صورت گرایی پژوهشی (پژوهش ماشینی و غلبۀ وجه خطابی) و آموزش غیرانتقادی (نگاه آموزشی به پژوهش) می‌شود، و خروجی آن ورودی ها و این فرایندها، بی تفاوتی (مبادلۀ فاسد) و دانشگاه دیوان‌سالار (ارزیابی ایستا و ضعف کنترل) است. فرض دو تایید شد و نشان داده شد که متغیرهای اقتصادی، اثر بیشتری نسبت به بقیۀ متغیرها دارند. فرض سه نیز رد شد و معلوم گردید که عامل »عادت وارۀ مَدرَسی « (اشرافیت علمی و تک‌افتادگی « متغیر میانجی مهم‌تری است.

Interactional Effects of Macro Scale Social Factors in the Plagiarism Phenomenon: a case of Iran

Plagiarism happens in a structure, and ldquo;other individuals rdquo; are very important in its occurance, so it can rsquo;t be a mere psychological phenomenon and must be concieved as social one, because structures have undebatable effect on act rsquo;s shape. Thus, plagiarism should be analyzed with societal variables. But we can design several models for explanation of its occurrence and order of involved variables. In this research the aim is to demonstrate and explain how the involved societal variables of plagiarism are organized to play their role in this phenomenon. For this reason, the Structural Equation Modeling method was used. Three valid models (structural, paradigmatic, systemic) and seven documented variables were adopted for examination. Needed data were gathered by means of a validated questionnaire from 540 master and PhD students in 36 largest universities in Iran selected randomly by multistage clustering method and then systematic choosing in each cluster. The gathered data was analyzed by Partial Least Square algorithm in PLS soft (version 3.3.3.). Three hypotheses were examined: 1. Structural model can better explain the order of occurance of variables in this phenomenon than other ones. 2. Economically observed variables are more effective than other ones. 3. Research formalism is more important mediator than other ones. Findings showed that systemic model has better fit indices than others and first hypothesis was rejected. Considering this model, the order of occurance of involved variables could be such that governmental capitalism (rental economics, erosion of specialization, commodification of knowledge) and cultural depositories (traditional discourses and ideological science) as inputs lead to process such as research formalism (mechanical research and dominance of rhethoric in research), scholastic habitus (scientific oligarchy and isolated researchers) and uncritical education (educational view to research). This process eventually lead to outputs such as indifference (immoral tradeoff) and bureaucratic university (static evaluation and weakness of control). Second hypothesis was approved, and findings showed that economic observed variables are more effective than others in plagiarism phenomenon. Third hypothesis also was rejected, and findings showed that ldquo;scholastic habitus rdquo; (scientific oligarchy and isolated researchers) are more important mediators than research formalism and uncritical education.