ارزیابی تاثیر پژوهش‌ با استفاده از دگرسنجی(مطالعه موردی: تولیدات علمی ایران در حوزه‌های علوم اجتماعی و علوم کامپیوتر، نمایه‌شده در پایگاه اسکوپوس)

پژوهش حاضر مطالعه‌ای کاربردی است که با هدف ارزیابی تاثیر تولیدات علمی پژوهشگران ایرانی در دو حوزه علوم اجتماعی و علوم کامپیوتر با استفاده از شاخص‌های دگرسنجی (آلتمتریکس) و علم‌سنجی انجام شده است. در این پژوهش مقاله‌های منتشرشده پژوهشگران ایرانی در حوزه‌‌های موضوعی علوم کامپیوتر و علوم اجتماعی که در بازه زمانی 2014 تا 2018 در پایگاه »اسکوپوس « نمایه ‌شده‌اند و به‌دلیل دارا بودن شناساگر شیء دیجیتال (doi) امکان رصد فعالیت آلتمتریک آن‌ها وجود دارد، مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. برای بررسی حضور و میزان انتشار برون‌دادهای پژوهشی در رسانه‌های اجتماعی و نیز سنجش میزان تاثیر آن‌ها از اطلاعات برخی از مهم‌ترین ارائه‌دهندگان خدمات آلتمتریکس از قبیل »آلتمتریکس‌اکسپلورر « و »پلام‌آنالیتیکس « استفاده شده است. همچنین، ارتباط عوامل مختلف از قبیل همکاری علمی پژوهشگران و دسترسی آزاد مجلات با میزان تاثیر برون‌دادهای مورد مطالعه و نیز ارتباط بین فعالیت آلتمتریک و کیفیت مجلات پژوهشی با استفاده از آزمون‌های همبستگی مناسب مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. یافته‌های این پژوهش نشان داد که میزان حضور مقالات پژوهشگران ایرانی در حوزه علوم اجتماعی در رسانه‌های اجتماعی حدود 12 درصد و در حوزه علوم کامپیوتر تنها حدود 4 درصد از مجموع مقالات بازیابی‌شده را تشکیل می‌دهد. مهم‌ترین رسانه‌های اجتماعی منتشرکننده مقالات پژوهشگران ایرانی در هر یک از دو حوزه موضوعی فوق به‌ترتیب عبارت‌اند از: »مندلی «، »توییتر «، و »فیسبوک «. با توجه به پایین‌بودن میزان ضریب همبستگی دو متغیر همکاری علمی پژوهشگران و میزان تاثیر تولیدات علمی به‌ نظر می‌رسد که افزایش تعداد نویسندگان مقالات در دو حوزه موضوعی فوق تاثیر قابل توجهی در نمره آلتمتریک این مقالات ندارد. نتایج آزمون همبستگی وجود رابطه آماری معنادار و ضعیفی را میان دو متغیر دسترسی آزاد مجلات و میزان تاثیر علمی مقالات (نمره آلتمتریک) در حوزه علوم اجتماعی نشان می‌دهد. این در حالی است که در حوزه علوم کامپیوتر رابطه ‌آماری معنا‌دار بین دو متغیر فوق مشاهده نشد. همچنین، با توجه به وجود همبستگی بین دو متغیر کیفیت مجلات منتشرکننده مقالات و عملکرد آلتمتریک آن‌ها در هر دو حوزه موضوعی می‌توان نتیجه گرفت که مقالات منتشرشده در مجلات با شاخص‌های کیفیت بالاتر دارای نمره آلتمتریک بیشتری بوده و از میزان حضور بیشتری در رسانه‌های اجتماعی برخوردار هستند. نتایج این‌گونه مطالعات نشان می‌دهد که با بهره‌گیری از شاخص‌های آلتمتریکس می‌توان میزان تاثیر برون‌دادهای پژوهشی در حوزه‌های مختلف موضوعی را ارزیابی و با یکدیگر مقایسه کرد. در همین راستا، سیاست‌گذاران علم و فناوری می‌توانند در کنار شاخص‌های سنتی ارزیابی پژوهش، از شاخص‌های نوین آلتمتریکس به‌عنوان ملاکی برای ارزیابی علمی پژوهشی پژوهشگران و دانشگاهیان در سیاست‌گذاری علم استفاده نمایند.

Assessing Research Impact Based on Altmetrics Case Study: Iranian Scientific Products in Social Sciences and Computer Science Indexed in Scopus

This study is an applied research.The main aim of this research is to evaluate the impact of the selected Iranian Scientific Products in two areas of social science and computer science indexed in Scopus using alternative indicators (Altmetrics). The research community consists of the articles of the Iranian researchers in the subject areas of computer science and social sciences indexed at the Scopus Database in 20142018. Some of the most important Altmetric service providers such as Altmetrics Explorer and Plum Analytics have been used to assess the presence of the research outputs in the social media and their impact assessment. Also, the relationship between variables such as scientific collaboration of researchers, open access journals and the quality of research journals with altmetric activity has been investigated through appropriate correlation tests. The findings of data analysis showed that in the field of social sciences, the extent of the presence of the articles of the Iranian researchers in the social media is about 12% and in the field of computer science is only about 4% of the total retrieved articles. The most important social media publishing the Iranian articles in each of the two subject areas are Mendeley, Twitter and Facebook. Due to the low level of correlation coefficient between the two variables of scientific collaboration of researchers and the altmetric activity, it seems that the increase in the number of authors in the two thematic areas does not have a significant effect on the altmetric score of these articles. The results of the correlation test showed a significant and weak statistical relation between journal openness and the altmetric scores in the social sciences. While in the field of computer science there was no significant statistical relation between these two variables. Also, due to the correlation between the two variables of the quality of the journals published the studied articles and their altmetric activity in both areas of the study, it can be concluded that the published articles in the journals with higher quality indicators have higher altmetric scores and are more likely to be present in social media.The results of these studies show that using altmetric indicators, one can evaluate the impact of research in different subject areas and compare them. Science and technology Policy makers can consider the presence of articles in social media and altmetric indices in scientific policyalong with traditional research evaluation indicators