تبیین رویکرد ریزوماتیک در نظام‌های سازماندهی دانش و اطلاعات با تاکید بر فضای وب

توجه به مبانی نظری و زیربنای فلسفی نظام‌های رده‌بندی کتابخانه‌ای همواره برای متخصصان علم اطلاعات و دانش‌شناسی اهمیت داشته است. در پژوهش حاضر تلاش شد که مبانی فلسفی و منطق حاکم بر نظام‌های طبقه‌بندی و ساختار دانش بشری بررسی شده و از این رهگذر منطق حاکم بر نظام‌های سازماندهی منابع کتابخانه‌ای مورد مطالعه قرار گیرد. در این پژوهش همچنین، ایراد و نقدهای وارده بر اندیشه سنتی طبقه‌بندی دانش و ساختار سلسله‌مراتبی آن بررسی شده و اندیشه ریزوماتیک به‌عنوان بدیل رویکرد درختی و سلسله‌مراتبی برای مواجهه و تحلیل سازماندهی اطلاعات در دنیای وب و فضای اطلاعات فرامتنی و دیجیتال مطرح شد. در تفکر غربی الگوی غالب رده‌بندی ساختار درختی بر اساس منطق ارسطویی بود که با توجه به اشکالات آن، ساختار ریزوماتیک پیشنهاد شده است. اطلاعات در فضای نوین مانند ریزوم در جهات گوناگون حرکت نموده و با ایجاد اتصالات و ارتباطات جدید بین حوزه‌های متنوع علمی، فضایی برای مطالعات جدید نیز پدید آورده است، به‌طوری که رشد و ظهور مطالعات گسترده بین رشته‌ای را می‌توان شاهدی بر این مدعا دانست. این فضای اطلاعاتی جدید و ریزوم‌گونه، ریزومیک شدن سازماندهی و ذخیره و بازیابی آن را نیز می‌طلبد. گفتمان سنتی و مبتنی بر اندیشه درختی و سلسله‌مراتبیِ سازماندهی اطلاعات با توجه به چارچوب‌ها و مولفه‌هایی که بر آن مترتب است، قابلیت فهم ماهیت و ویژگی‌های فضای اطلاعاتی دیجیتال را نداشته و از سازماندهی این فضا ناتوان است و لزوم تحول پارادایمی، و متعاقباً پژوهش و نظریه‌پردازی در منظومه فکری دیگری را می‌طلبد. تفکر ریزوماتیک می‌تواند جایگزین مناسبی برای تفکر سنتی سازماندهی اطلاعات باشد.

Explanation of the Rhizomatic Approach in Knowledge and Information Organization Systems with Emphasis on Web Space

Theoretical foundations and philosophical basis of library classification systems have always been important for information science professionals. This research studies the philosophical foundations and logical basis of the classification systems and structure of human knowledge and studies the logical basis of library classifications Scheme. Challenges and problems of traditional ideas about knowledge organization and its hierarchical structure have been studied and rhizomatic thought has been proposed as an alternative model for the tree and hierarchical structure especially for the organization of digital and hypertext information on the web. In Western thought, the tree structure based on Aristotelian logic has been the dominant model of classification and due to its problems, the rhizomatic structure is suggested. Information structure in digital space such as rhizomes moves in many directions and creates a multiplicity of connections and relations. The growth and emergence of interdisciplinary studies can be seen as evidence. Traditional, treebased and hierarchical discourse of information organization isn rsquo;t enabled to understand the nature and characteristics of the digital information space and so to organize it. Necessarily to a paradigm shift, rhizomatic thinking can be a good alternative to traditional information organizing thinking.