بررسی ویژگی های معنایی و هستی شناسانه نظام های بازیابی اطلاعات مبتنی بر اصطلاح نامه و هستی شناسی

نظام‌های بازیابی اطلاعات برای افزایش نتایج مرتبط بازیابی‌شده و کسب رضایت کاربران به‌دنبال تغییر از جست‌وجوی مبتنی بر کلیدواژه به جست‌وجوی مبتنی بر مفاهیم هستند. این نظام‌ها برای انجام این کار از ابزارهایی استفاده می‌کنند که بتوانند واژگان را به مفاهیم تبدیل کنند. این امر طی سالیان متمادی زمینه تولید ابزارهایی همچون طرح‌های رده‌بندی، سرعنوان‌های موضوعی، واژگان‌ها و اصطلاح‌نامه‌ها را فراهم آورده است. در تکامل این روند، هستی‌شناسی‌ها نیز به‌تازگی به‌کار گرفته شده‌اند.چگونگی بهره‌گیری از ویژگی‌های معنایی ابزارهایی مانند هستی‌شناسی و اصطلاح‌نامه در روند بازیابی اطلاعات برای نظام‌های مطرح دنیا که مدعی بازیابی اطلاعات با استفاده از این ابزارها هستند، مشکل اصلی مورد بررسی در این پژوهش است.در این مقاله هفت نظام بازیابی اطلاعات با توجه به استفاده از این ابزارها انتخاب شدند و با بررسی متون، ویژگی‌های معنایی نظام‌ها در قالب سیاهه وارسی محقق‌ساخته‌ای ارائه شد. این ویژگی‌ها پنج مقوله کلی جست‌وجوی مفهومی، جست‌وجوی مترادف‌ها، پیشنهاد برای جست‌وجو، استفاده از هستی‌شناسی‌ها و نمایش هستند. پژوهشگر با مشاهده ساختاریافته در قالب سیاهه‌، این ویژگی‌ها را مورد بررسی قرار داد. با وجود این‌که این نظام‌ها از این ابزارها برای جست‌وجو و بازیابی اطلاعات بهره گرفته‌اند، اما ویژگی‌های معنایی و هستی‌شناسانه مورد انتظار را نشان ندادند. »پایگاه اطلاعاتی اریک « و »کتابخانه ملی استرالیا « بیشترین امتیاز (32 و 24) را در معیارهای بررسی‌شده به‌دست آوردند و »آرشیو ملی استرالیا « و »موزه بریتانیا « کمترین امتیاز (12 و 13) را داشتند.

The Study of Semantic and Ontological Features of Thesaurus and Ontology-based Information Retrieval Systems

In order to increase relevant retrieved results and users satisfaction, information retrieval systems are seeking a way to change keywordbased search to conceptbased search. These systems use the tools that can convert terms to concepts. Over the years, this provided the basis for production of tools such as classification schema, vocabularies, subject headings and thesauri. Recently, ontologies are used in complementing this process.The main problem of this research is how the great information retrieval systems of the world claiming to use ontologies and thesauri use the semantic features of these tools in their information retrieval process? In this paper 7 information retrieval systems which use these tools, were selected. Using literature review, the semantic features were presented in the form of research checklist. These features include 5 general categories of concept search, synonyms search, suggestion for search, use of ontologies and display. The researcher examined these features with structured observation in the form of checklist. Though these systems use these tools for searching and retrieving, they don`t show the expected features. In studied factors, ERIC Database and the National Library of Australia achieved maximum scores of 32 and 24 respectively, while the National Archive of Australia and the British Museum had minimum scores of 12 and 13 respectively.