سنجش روایی در پژوهش‌های علم اطلاعات و دانش‌شناسی

پژوهش حاضر بر آن بوده که با بررسی مقالات منتشرشده در مجلات حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی در ایران در یک دوره ده ساله، میزان توجه به فرایند سنجش روایی ابزار پژوهش را در این حوزه مورد ارزیابی قرار دهد. در این پژوهش مقالات هشت مجله علمیپژوهشی حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی فارسی در ایران که در فاصله سال های 1385 تا 1394 منتشر شده، به شیوه تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع، محتوای 1763 عنوان از مقالات پژوهشی مربوط به 211 شماره از مجلات، تحلیل و ابزارهای پژوهش و روش های تعیین روایی ابزار مورد استفاده آن ها بررسی شد. بر اساس یافته های پژوهش در 87/36 درصد از مقالات مورد بررسی هیچ گونه اشاره ای به تعیین روایی ابزار نشده بود. در 22/23 درصد از مقالات تنها به بیان این نکته که روایی ابزار تایید شده است، بسنده کرده و روش و فرایند تعیین روایی ذکر نشده بود. در 31/4 درصد از مقالات، پژوهشگران اظهار کرده بودند که روایی ابزار در مطالعات پیشین تایید شده و بنابراین، خود به تعیین روایی ابزار نپرداخته اند. تنها در 375 عنوان مقاله (38/32 درصد)، روش تعیین روایی ابزار ذکر شده بود. از نظر روش های مورد استفاده جهت سنجش روایی ابزار نیز نتایج بیانگر آن بود که 66/16 درصد مقالات به روش صوری و 30/20 درصد به روش روایی محتوایی اعتبار ابزار خود را مورد ارزیابی قرار داده بودند. از سایر انواع روایی، روایی معیار کمترین فروانی را داشته و تنها 2 عنوان مقاله (17/0 درصد) جهت ارزیابی اعتبار ابزار خود از این روش بهره گرفته بودند. 26/5 درصد مقالات نیز از روایی سازه که بالاترین سطح سنجش روایی است استفاده کرده بودند. همچنین، نتایج نشان داد که تعداد بسیار اندکی از مجلات جامعه پژوهش به انتشار مقالات مرتبط با سنجش روایی ابزار پژوهش پرداخته اند. بر این ساس، مجلات این حوزه لازم است با توجه بیشتر به چاپ مقالات مرتبط با سنجش روایی ابزار پژوهش، زمینه را جهت آشنایی بیشتر پژوهشگران با این فرایند و اهمیت آن در طراحی ابزار فراهم کنند. همچنین، مجلات این حوزه لازم است در فرایند داوری مقالات با حساسیت بیشتری به ضرورت گزارش فرایند سنجش روایی ابزار پژوهش در بخش روش شناسی مقالات بپردازند.

Validity Assessment in the Knowledge & Information Science Researches

The present study has been conducted to evaluate the amount of attention to validity assessment process of research tools, by reviewing the articles published in knowledge information science journals in Iran over past 10 years. In this research, articles of 8 Persian scientific and research journals in the field of knowledge information science in Iran, published between 2006 to 2015, were analyzed in a content analysis method. In total, 1763 research articles related to 211 issues of journals were analyzed and research tools and methods for determining the validity of research tools investigated. According to research findings, there was no reference to validity of research tools in 36.87% of reviewed articles. In 23.22% of articles, only validity of research tools was confirmed but the method and procedure for determining validity were not mentioned. In 4.31% of articles, researchers stated that validity of research tools was confirmed in previous studies and therefore they did not consider the validity. In 375 articles (32.38%), the method of determining validity of tools was mentioned. In terms of the methods used to measure validity of tools, results indicated that 16.66% of articles evaluated their tool validity by face validity and 20.30% by content validity method. Of other types of validity, the criterion validity was lowest, and only 2 articles (0.17%) used this method to assess validity of their tools. 5.26% of articles also used construct validity, which has highest level of validity. Also, results showed that a very small number of journals in the research population have published articles related to psychometrics of research tools. Therefore, the knowledge information science journals are required to pay more attention to publish articles related to validity assessment of research tools for more familiarity with this process and its importance in designing tools by researchers. Also, journals in this area should be more sensitive on report of validity assessment process of research tools in the methodology section of articles in the process of reviewing articles.