نقد و بررسی دیدگاه‌ها پیرامون مفاد «لاینبغی» در روایات

«ینبغی» و «لاینبغی»، ازجمله‌ تعبیرات پرکاربرد در روایات هستند که  ریشه آنها در لغت به این معانی است: طلب، جواز، شایستگی، تمکن و تیسّر. مشتقات این مادهٔ لغوی در قرآن کریم نیز در همین معانی به کار رفته است.این جستار با روش توصیفی‌تحلیلی، به کاربست‌های روایی این تعبیرات و ضرورت مفهوم‌شناسی و واکاوی مفاد آنها می‌پردازد. به نظر می‌رسد در دلالت «ینبغی» بر جواز تکلیفی، مناقشه و خلافی در میان نیست و مدلول «لاینبغی»، محل نقض و ابرام فقهای امامیه قرار گرفته است. با تتبع در منابع لغوی و تامل در کاربردهای رواییِ این تعبیر و دقت در استعمالات آن می‌توان گفت: فراوانی استعمال آن در تحریم کاربرد دارد. شاید بتوان با تمسک به این کثرت استعمال و انصراف ناشی از آن و نیز برخی مویدات رواییِ بر غلبهٔ ظهور این مادهٔ لغوی در حرمت، بر ظهور آن در کراهت تاکید کرد. بعضی از لغت‌شناسان، «لاینبغی» را واجد معنایی؛ اعم از عدم‌تمکن و عدم‌تیسّر تلقی کرده و آن را به‌معنای عدم‌شایستگی و فقدان اهلیّت تفسیر کرده‌اند.

criticism and examination of the views regarding the concept of lā-yanbaghī in narations

yanbaghī and lā-yanbaghī are among the most frequently used expressions in the narrations that lexically, their root means demand, permission, worthiness, ability, and becoming simplified. its derivatives in the holy quran have these meanings too. using a descriptive-analytical method, this study deals with the expressions’ narrative usages, the necessity of conceptology, and the analysis of their meaning. it seems that there is no dispute about the meaning of yanbaghī as the obligational permission.  still, imamites’ jurists have no agreement on the denotation of lā-yanbaghī. by examining the lexical sources, studying the narrative uses of the expression, and considering its usages, it becomes clear that it is mostly used in prohibition. by considering this excessive use, the understanding following it, and also some narratives confirming that the lexical root mostly signifies prohibition, it may be possible to insist on its denotation as the abomination. some lexicologists have assumed for lā-yanbaghī a common meaning including lack of ability and lack of easiness. so, they interpret it as a lack of competence and incapability