تحلیل مفهوم‌شناسانۀ عبارت «باسناد منقطع» پیرامون روایات محمدبن‌عیسی‌بن‌عبید

محمدبن‌حسن‌بن‌ولید یکی از علمای تاثیرگذار در تاریخ اعتبارسنجی احادیث شیعه است. رویکرد استثناگرانهٔ او در بررسی احادیث شیعه، دانشیان را به گفت‌وگو در خصوص آن واداشته است. این رویکرد در مدخل‌های محمدبن‌سنان، محمدبن‌علی ابوسمینه، محمدبن‌اورمه و محمدبن‌احمدبن‌یحیی در کتب رجالی بازتاب یافته است. بیشترین سهم این گفت‌و‌گو ناظر به گفته‌های وی دربارۀ شخصیت محمدبن‌احمدبن‌یحیی است و مهم‌ترین بخش سخنش در مدخل محمدبن‌احمدبن‌یحیی، تعبیر «باسناد منقطع» یا «باسناد منقطع یتفرّد به» به گاه استثنای احادیث محمدبن‌عیسی‌بن‌عبید است. در تحلیل مفهوم‌شناسانهٔ عبارت مذکور، از رهگذر بازخوانی تاریخی دیدگاه‌های گوناگون، دو نتیجهٔ مهم حاصل شده است: یکی اینکه «باسناد منقطع» به‌معنای منقطع‌النظیر و حدیث منفرد ‌است؛ دیگر آنکه ابن‌ولید مسئولیت تحدیث احادیث منفرد محمدبن‌عیسی‌بن‌عبید از یونس‌بن‌عبدالرحمن را به دو دلیل نپذیرفته است: بغدادی‌بودن هر دو و پشتیبانی‌نشدن به‌واسطهٔ داده‌های مشهور موجود در حوزۀ حدیثی کوفه به‌عنوان مرکز اصلی دادوستد فرهنگی شیعه.

conceptional analyzing of the expression bi ʾisnādin munqatiʿin regarding muḥammad ibn ʿīsā ibn ʿubayd’s narrations

muḥammad ibn ḥasan ibn walīd is one of the effective scholars in the history of validating shiʿa hadiths. his excluding manner in examining shiʾa narrations has been the subject of scholars’ debate. the manner can be seen in the rejal books under the entries of muḥammad ibn sanān, muḥammad ibn alī abū samīnah, muḥammad ibn uramah, and muḥammad ibn aḥmad ibn yaḥyā. most of these discussions are regarding his statements about the personality of muḥammad ibn aḥmad ibn yaḥyā. also, the most important of his sayings is where he excludes muḥammad ibn ʿīsā ibn ʿubayd’s narrations and uses the expression of bi ʾisnādin munqatiʿin (through a disconnected isnad) or bi ʾisnādin munqatiʿin yatafarradu bih(through a disconnected isnad which is unique). in this study, by historical rereading of different views, the concept of the expression was analyzed. according to the results, the expression bi ʾisnādin munqatiʿin means a single or unique hadith. also, for two reasons, ibn walīd hasn’t accepted the responsibility of narrating muḥammad ibn ʿīsā ibn ʿubayd’s unique hadiths from yūnis ibn ʿabd al-raḥmān; firstly, both of them were from baghdad. secondly, they weren’t supported by the available popular data in the hadith school of kufa as the main center of shiite cultural exchanges.