منطق استکشاف طبقه‌بندی مفاهیم اخلاقی قرآن کریم

آموزه‌های آسمانی به سه بخش، تفکیک‌شدنی است: عقاید و اخلاق و فقه. بنابراین، آموزه‌های اخلاقی جزو مهم‌ترین معارف قرآنی به شمار می‌رود که دارای گسترهٔ بزرگی از فضایل و رذایل اخلاقی است. برای فهم مفاهیم اخلاقی، شناسایی اهمّ و مهم آن، تعیین رتبهٔ هر مفهوم که به‌وسیلهٔ آن بتوان گام‌های تربیتی درست برای تربیت نفوس افراد جامعه را برداشت، نیاز به شاخص‌هایی است که از راه‌های متعددی برای رسیدن به آن باید استفاده کرد؛ چراکه این مسئله در متون دینی به‌وضوح تبیین نشده است.جستار حاضر با رویکردی توصیفی‌تحلیلی طبق بررسی‌هایی که در زبان عرب به عمل آورده است، به شاخص‌های تکرار، حصر، تفصیل، تشبیه، مقایسهٔ عبارت‌ها و مضمون‌ها برای دسته‌بندی مفاهیم اخلاقی رسیده است و با مثال‌هایی از آیات قرآن، سعی در تبیین آن داشته است که بر اساس مثال‌های ذکرشده در این پژوهش، خصایل اخلاقیِ نصح و شکر، به‌ترتیب جزء بالاترین فضایل اخلاقی به شمار می‌روند. البته برای نتیجه‌گیری نهایی باید استقصای کاملی بر روی آیات اخلاقی صورت بگیرد که در پژوهشی مفصل در حال انجام است.

the logic of discovering the classification of the moral concepts of the holy quran

heavenly teachings can be divided into three categories: beliefs, moralities and jurisprudence. therefore, moral instructions are among the most important quranic teachings that include a wide range of moral virtues and vices. in order to understand moral concepts, to identify their importance, to determine the position of each concept through which it is possible to take the right educational steps to train the people of the society, there is a need for indicators and standards that cannot be achieved easily, but one must try different ways to obtain them because they are not clearly explained in religious texts.with a descriptive and analytical approach and by making studies in the arabic language, this article has determined these indicators for the classification of moral concepts: repetition, restriction, superlative, analogy, comparison of phrases and themes. with examples from the verses of the quran, we have tried to explain that, based on these examples, the moral virtues of sincerity and gratitude are considered among the highest moral virtues, respectively. though, for the final conclusion, a complete investigation must be done on the moral verses, which is being done in a detailed research.