معناشناسی هم‌ نشین‌های واکنشی واژه «ابتلاء» در قرآن (براساس نظریه میدان‌های معنایی)

واژهٔ ابتلا یکی از واژگان کلیدی قرآن است. بسامد سی‌وهشت موردیِ مشتقات این ماده نشان از اهمیت آن در دستگاه زبانی قرآن دارد. مطالعهٔ میدان معنایی واژگان قرآن، شیوه‌ای نوین به‌منظور کشف لایه‌های معنایی و دستیابی به مراد خداوند از راه تحلیل نظام‌مند روابط درون‌متنی است؛ تحلیل روابط هم‌نشینی یکی از راه‌های مطالعهٔ میدان معنایی واژگان است. در میان مجموعه کلماتی که با ابتلا هم‌نشین شده است، آن دسته از واژگانی که بیانگر واکنش‌های امتحان‌شونده و امتحان‌گیرنده در طول فرایند ابتلاست از اهمیت مضاعفی برخوردارند؛ چه آنکه شناخت این عکس‌العمل‌ها می‌تواند تغییرات مثبتی در جهت‌گیری انسان در برابر ابتلا ایجاد کند. تحلیل گزاره‌های قرآنی مشتمل بر هم‌نشین‌های واکنشی نشان می‌دهد عکس‌العمل انسان در هنگام مواجهه با امتحان‌های الهی به دو دستهٔ مطلوب و نامطلوب تقسیم‌شدنی است. به هر دسته از واکنش‌های انسان پاسخی از سوی خداوند تعلق می‌گیرد؛ واکنش خداوند در برابر عکس‌العملِ مطلوب انسان‌ها به شکل پاداش و عفو تجلی می‌یابد و واکنش نامطلوب با عذاب پاسخ داده می‌شود.

semantics of the reactive co-occurred words with the term ibtilā in the quran; a study based on the semantic fields theory

ibtilā(test) is one of the keywords of the quran. thirty-eight repetitions of the word’s root derivatives indicate its importance in the linguistic system of the quran. studying the semantic field of the quranic words is a new approach to finding semantic layers, as well as attaining god’s intention, which is done through systematic analysis of intertextual relations. examining the syntagmatic relations of the words is one of the ways to study their semantic field. among the co-occurred words with ibtilā, those that express the reactions of the tester and the testee during the test process have double importance because knowing these reactions can cause positive changes in human orientation against ibtilā. analyzing the quran verses, including the reactive co-occurred words shows that the human reactions to the divine tests can divide into two categories, namely the desirable and undesirable. each category is responded to by god; his response to the human’s desirable reaction appears in the form of reward and forgiveness, and the undesirable reaction is answered with torture.