اعتبارسنجی فهم راویان

از عناصر موثر در تشخیص درست معنای حدیث، دقت و مطالعه در چگونگی فهم و برداشت راوی آن است. فهم راوی گونه‌های متفاوتی دارد و فقیه می‌تواند آن را از طرق مختلف استخراج کند. تاثیر درخورِ توجه فهم راوی در استنباطات فقهی سبب شده تا این عنصر از دیرباز مدنظرِ فقیهان و محدثان شیعه قرار گیرد؛ اما اصولیان مباحث نظری مانند حجیت آن را اصلاً به بحث نگذاشته‌اند.این نوشتار با رویکردی توصیفی‌تحلیلی درصدد است با محوریت احادیث افتایی، به تجزیه و تحلیل فهم راوی بپردازد و اصول حجیت فهم راوی را بیان و در مواردی نقد و اثبات کند که فهم راوی، اجتهاد شخصی وی به شمار نمی‌آید و نیز شرایط حجیت فهم راوی و به‌دوربودن آن از قلمروِ اجتهادات شخصی را بررسی می‌کند.فهم و برداشت عرفیِ راوی، جزء اخبار حسی و بر طبق اصول عقلائیه در محاورات است و از اعتبار کافی برخوردار است. از مصادیق فهم عرفی عبارت‌اند از: تعیین مشارٌالیه کلام امام، تفسیر فعل معصوم، تعیین مرجع ضمیر در احادیث مضمر، ذکر مصداق برای حدیث و برداشت‌های استخراج‌شده از سوال راوی.اجتهاد شخصی و اخبار حدسی راوی درخورِ اعتماد نیست و در فرض شک در حسی یا حدسی‌بودن برداشت راوی، اصل در حسی‌بودن گزارش راوی است.

validation of narrators’ understanding

one of the effective elements in correctly recognizing the meaning of the narration is carefully studying how the narrator understands it. the narrator’s understanding has different types and the jurist can extract it in various ways. also, since playing a great role in jurisprudential inferences, it has long attracted the attention of shiite jurists and traditionists. however, fundamentalists have not discussed theoretical issues such as its authority at all. using a descriptive-analytical method, and based on iftāyī (religious decree) hadiths, this article tries to analyze the narrator’s understanding and express the principles of its authority and criticize and prove in some cases that the narrator’s understanding is not considered his personal ijtihad (independent reasoning). moreover, it examines the conditions regarding the authority of the narrator’s understanding as well as its falling outside the scope of the personal ijtihads. the narrator’s customary understanding or perception is part of sensory news and in accordance with rational principles in conversations and has sufficient credibility. determining the mushārun ʾilayh (referent) of the imam’s words, interpreting the infallible act, determining the pronoun reference in the muḍmar hadiths, mentioning examples for the hadith and the perceptions extracted from the narrator’s question, are examples of customary understanding. the narrator’s personal ijtihad and conjectural news are not reliable, and if there is any doubt as to whether the narrator’s perception is sensory or conjectural, the principle is that the narrator’s report is sensory.