تاثیر قرینه‌های مقامی در فهم حدیث از دیدگاه شیخ انصاری

قرینه‌ها از جهات گونا‌گونی قابل تقسیم هستند که بنا بر یک تقسیم به دو نوع لفظی و غیر لفظی (مقامی) تقسیم می‌شوند. شیخ انصاری همانند دیگر فقیهان شیعه با تشکیل خانواده‌های حدیثی در جای‌جای مباحث فقهی از قرائن مختلف برای رسیدن به مراد واقعی امام بهره می‌برد. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی به بررسی چهار قرینه غیر لفظی (مقامی) پرداخته و به این نتیجه رسیده است که: اوّلاً در نظر شیخ انصاری اجماع، یکی از مهم‌ترین قرینه‌های غیر لفظی است که حدیث‌پژوه را به فهم مراد جدی معصوم راهنمایی می‌کند؛ ثانیاً شیخ اعظم در مقام نظریه‌پردازی فهم و عمل اصحاب را جابر و کاسر نمی‌داند ولی در مقام عمل برای فهم و تحلیل دلالی روایات، بارها به فهم و عمل اصحاب استناد کرده است؛ ثالثاً یکی از قرینههای غیر لفظی که حدیث پژوه را به مراد جدّی و واقعی حدیث راهنمایی می‌کند، جایگاه علمی سائل است که شیخ انصاری هم از این قرینه در آثار فقهی خود استفاده کرده است؛ رابعاً شیخ انصاری در تراث فقهی و اصولی خود، در مواردی برخی از معانی محتمل را که مستلزم تخصیص اکثر بوده کنار نهاده است. خامساً شیخ اعظم برخی روایات را با میزان ناسازگاری با شان و عصمتِ معصوم سنجیده و با اینکه به لحاظ سند معتبر بوده‌اند، ولی آن‌ها را تاویل برده یا کنار نهاده است.

The effect of situational contexts in understanding hadith from the perspective of Sheikh Ansari

Contexts can be divided in various ways, which are divided into two types i.e. literal and nonliteral (situational) according to one division. Like other Shiite jurisprudents, Sheikh Ansari uses various contexts to achieve the true meaning of Imam by forming hadith families in all jurisprudential discussions (issues). The present research has been involved in studying four nonliteral (situational) contexts in a descriptiveanalytical method and has concluded that: Firstly, according to Sheikh Ansari, consensus is one of the most important nonliteral contexts that guides the hadithresearcher to understand the serious meaning of the Sinless; Secondly, the Grand Sheikh does not consider the understanding and action of the Companions as compensatory but he has repeatedly cited the understanding and action of the Companions to understand and analyze the meaning of the narrations in position of action; Thirdly, one of the nonliteral contexts, which guides the hadithresearcher to the serious and real meaning of the hadith, is the scientific position of the seeker and Sheikh Ansari has used this context in his jurisprudential works, too; Fourth, Sheikh Ansari has omitted some possible meanings, which required the allocation of the majority, in some cases in his jurisprudential and principle heritage. Fifth, the Grand Sheikh has measured some narrations with the degree of incompatibility with the dignity and infallibility of the Sinless, and although they have been authentic in terms of the document (instrument), he has interpreted or discarded them.