از فهم قرآن تا تفسیر آن نگاهی تطبیقی به مبانی آرای محمدحسین طباطبایی و محمد مجتهدشبستری

مواجهۀ محققانه با چالش ها ی متاثر از نظریه‌های نو اندیشانه در تفسیر قرآن در دورۀ معاصر امری مهم و ضروری است. در این مقاله مبانی فهم و تفسیر قرآن از نگاه محمدحسین طباطبایی و محمد مجتهد شبستری، که آنها را به‌ترتیب نمایندۀ رویکرد ‏سنتی و نو‏اندیشانه به قرآن می‌توان دانست، توصیف و مقایسه شده‌است. نتیجۀ نهایی تحقیق نشانگر آن است که مبانی فهم و تفسیر قرآن در آرای آنها در محور های چهارگانه ی نقش مولف، متن، مفسر و زمینه در فرایند فهم و تفسیر قرآن، دارای 11 وجه اشتراک و 13 وجه اختلاف است و آرای آنها حدود 45 درصد اشتراک و 55 درصد اختلاف دارند. اهم اشتراک آرای آنها در «نقش قصدیّت و تعیّن بخشی معنای الفاظ از سوی مولف»، «پیوند های معنایی و فهم پذیری قرآن»،  «ضرورت استنطاق متن»، و «نقش سیاق و فضای نزول در فهم قرآن» است. همچنین آنها در «متافیزیکی یا بشری بودن زبان قرآن»، «ثبات معنای متن یا قرائت‌پذیری آن»، «بررسی سمانتیکی یا هرمنوتیکی قرآن برای کشف مراد مولف»، «نقش دورِ هرمنوتیکی» و «نقش استنطاق، پیش دانسته ها، علاقه و انتظارات مفسر در فرایند فهم و تفسیر قرآن» اختلاف نظر دارند.

From understanding to the interpretation Qur’an: A comparative glance at the views of Mohammad Hossein Tabātabāi and Mohammad Mojtahed Shabestari

It is essential to address the challenges of modernist theories in the interpretation of the Qur’an in recent times from a scholarly perspective. In this article, the fundamental principles of understanding and interpreting the Qur’an are described and compared from the stance of Mohammad Hossein Tabātabāi and Mohammad Mujtahid Shabestari, as the representatives of the traditional and modern approaches to the Qur’an, respectively. The findings of the research suggest that such principles in their views in four major categories of the role of the author, text, exegete and context of understanding and interpreting the Qur’an have 11 overlapping points and 13 differences, which exhibit 45% homogeneity and 55% divergence in their stances. The main overlapping dimensions in their ideas is &the role of intentionality and extraction of meaning by the author&, &semantic links and comprehensibility of the Qur’an&, &the necessity of textual investigation &, and &the role of context and conditions of revelation in understanding the Qur’an&. Moreover, they have conflicting views in the &metaphysical or human nature of Qur’anic language&, &the stability of the text meaning or its readability&, &semantic or hermeneutic study of the Qur’an to discover the author’s intention&, &the role of the hermeneutic circle& and &the role of investigation, previous knowledge and expectation of the exegetes in the process of understanding and interpreting the Qur’an&.