«تفسیر القرآن» ابن ماهیار (ره)؛ اصالت، مصادر و محتوا

محمد بن العباس بن علی بن مروان مشهور به ابن ماهیار از جمله محدثان پُر کار معاصر کلینی است. او دارای آثار متعدد از جمله کتابی با عنوان التفسیر الکبیر داشته است. این کتاب در چهار بخش «تاویل ما نزل فی النبی (ص)، تاویل ما نزل من القرآن فی اهل بیت (ع)، تاویل ما نزل فی شیعتهم، تاویل ما نزل فی اعدائهم»، حاوی 563 روایت، منبعی شناخته شده و مرجعی مهم برای مفسران بعد از قرن چهارم بوده است؛ استنادات فراوان به تفسیر ابن ماهیار از سوی مفسران و محدثان شیعی قرن چهارم به بعد، نشان دهنده اصالت این اثر در تاریخ تفسیر امامیه می‌باشد و ادله متعدد رجالی، تراثی و تاریخی این اصالت را تایید می‌کنند. محتوای اصلی این کتاب اعتقادی – کلامی بوده و محور روایات آن، امامت و ولایت ائمه (ع) و فضائل آنان می‌باشد. نتایج گونه شناسی روایات تفسیر القرآن ابن ماهیار بیشترین فراوانی را برای روایات جری و تطبیق و کمترین تعداد به روایات معنا شناخت را نشان داد.

"Interpreting the Quran " by Ibn Mahyar (RA), originality, and content sources

Muhammad b. al‘Abbās b. Ali b. Marwān, renowned as Ibn Māhyār is among the prolific hadith scholars contemporary to Kulaynī. He has various works, including a book called AlTafsīr alKabīr. Comprising of four sections: Ta’wīl mā nuzila fī alNabī’ (ṣ), Ta’wīl mā nuzila min alQur’an fī Ahl alBayt (‘a), Ta’wīl mā nuzia fī Shī‘atihim, Ta’wīl mā nuzila fī a‘dā’ihim, and containing 563 traditions, this books is a wellknown source and important reference for the interpreters after the fourth century AH. Making frequent references to Ibn Māhyār’s Tafsīr by the Shī‘a interpreters and hadith experts of the fourth century onward denotes the originality of this work in the history of Imāmiya interpretation and numerous rijālī, tradition heritage, and historical evidences confirm this originality. The original content of this book has been ideologicotheological and its traditions have been focused on Imamate and wilāya of the Imams (A.S.) and their merits. The results yielded by the typology of the traditions of Ibn Māhyār’s Tafsīr alQur’an, shows the maximum frequency for the traditions of applicability and comparison (jary’ wa taṭbīq) and the minimum for semantic traditions.