ارزیابی مقایسه‌ای عملکرد ملکه‌های اصلاح شده زنبورعسل ایرانی (Apis Mellifera Meda Skorikov 1929) در شرایط اقلیمی استان کردستان

مقدمه و هدف: استفاده از ملکه های اصلاح شده و دارای صفات مطلوب عملکردی و رفتاری از ارکان مهم موفقیت در امر پرورش زنبورعسل می باشد. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی عملکرد ملکه های اصلاح شده زنبورعسل ایرانی با ملکه های شاهد (ملکه های بومی اصلاح نشده) در زنبورستان های بخش خصوصی استان کردستان طی سال های 1396 الی 1400 اجرا شد.مواد و روش ها: در مطالعه ی حاضر، ملکه های لایه ی سوم که حاصل ملکه های اصلاح شده طرح کلان اصلاح نژاد زنبورعسل ایرانی بودند، در شش زنبورستان بخش خصوصی استان کردستان در کنار ملکه های بومی اصلاح نشده (به‌عنوان شاهد) از لحاظ صفات تولید عسل، بچه دهی، زمستان گذرانی، رفتار آرامش روی قاب و رفتار تهاجمی، مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای ارزیابی ملکه‌ها، پرسشنامه های خاصی  طراحی و در اختیار زنبورداران قرار گرفت  تا ملکه‌های لایه سوم طرح را  به همراه ملکه‌های شاهد در زنبورستان خصوصی خود در سال های مورد مطالعه، ارزیابی نمایند.یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ملکه روی همه صفات مورد مطالعه در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. اثر سال روی صفات تولید عسل و بچه دهی در سطح احتمال 1 درصد و روی صفت آرامش روی قاب در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. اثر شهرستان، روی صفت بچه دهی معنی دار بود (p<0.01). همچنین، براساس نتایج به دست آمده، اثرات متقابل ملکه - سال و سال - شهرستان روی صفات بچه دهی و تولید عسل به‌ترتیب در سطح احتمال 1 و 5 درصد معنی دار بودند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که کلنی های دارای ملکه های اصلاح شده، از لحاظ صفات بچه دهی، رفتار تهاجمی، رفتار آرامش روی قاب و زمستان گذرانی، نسبت به کلنی های دارای ملکه های بومی در شرایط اقلیمی استان کردستان، به‌طور معنی داری برتری داشتند (p<0.05). برتری و پیشرفت نسبی قابل قبولی هم از لحاظ صفت تولید عسل در ملکه های اصلاح شده در تمام سال های مورد مطالعه در مقایسه با ملکه های بومی در شرایط اقلیمی استان کردستان مشاهده گردید ولی با توجه به وراثت پذیری پایین این صفت، این برتری و پیشرفت معنی دار نبود.نتیجه گیری: در مجموع، نتایج این تحقیق، پیشرفت و بهبود اصلاحی صفات هدف و برتری ملکه های اصلاح شده زنبورعسل ایرانی را در مقایسه باملکه های بومی اصلاح نشده در شرایط اقلیمی استان کردستان، نشان داد. با عنایت به برتری و بهبودهای معنی دار در اکثریت صفات مورد مطالعه در ملکه های اصلاح شده حاصل از طرح کلان اصلاح نژاد زنبورعسل ایرانی، می توان استنباط کرد که زنبورعسل ایرانی از لحاظ ژنتیکی، ظرفیت اصلاح را دارد. بنابراین، پیشنهاد می شود در ادامه ی این تحقیق، با تلاش بیشتر در جهت تثبیت ژنتیکی بهبودهای حاصل و جلوگیری از هموزیگوسیتی آلل های جنسی که اثر مستقیم در کاهش عملکرد کلنی ها دارد و نیز استفاده از روش های نوین اصلاح نژادی در مقابله با مشکلات جدید صنعت زنبورداری اقدام شود.

comparative evaluation of performance for improved iranian honey bee queens (apis mellifera meda skorikov 1929) in the climate conditions of kurdistan province

extended abstract introduction and objectives: the use of improved queens with desirable functional and behavioral traits is one of the most important factors of success in beekeeping. the current study was conducted with the aim of evaluating the performance of improved iranian honey bee queens with control ones in the private apiaries of kurdistan province during 2017 to 2021.material and methods: in this study, the queens of the third layer, which were the result of the improved queens of the iranian honey bee breeding project, along with unimproved native queens (as control) were evaluated in six private apiaries of kurdistan province based on honey production, calmness, aggressive, swarming, and overwintering traits. to evaluate the queens, special questionnaires were designed and provided to the beekeepers to evaluate the improved queens along with the control ones in their private apiary during the years of the study.results: variance analysis results showed that the effect of the queen was significant at the 1% probability level on all studied traits. the effect of year was significant at the 1% probability level on honey production and swarming traits and on calmness on the frame trait at the 5% probability level, but it had no effect on the overwintering trait. also, the effect of the city was significant on swarming trait (p<0.01). the interactions effect of queen type – year and year- city were significant for the trait of swarming and honey production triats at the 1 and 5 % probability level, respectively. the results of the present study showed that the colonies with improved queens were significantly superior to the colonies with native queens in terms of calmness on the frame, aggressive, swarming and overwintering traits (p<0.05). an acceptable relative superiority and progress were observed in terms of honey production trait in the improved queens in all the studied years compared to native queens, but this superiority and progress was not significant due to the low heritability of this trait.conclusion: in general, the results of this study showed the progress and improvement of the target traits and the superiority of improved iranian honey bee queens compared to unimproved native queens in the climate conditions of kurdistan province. considering the superiority and significant improvements in the majority of studied traits in the improved queens of the iranian honey bee breeding project, it can be concluded that the iranian honey bee can improve genetically. therefore, in the continuation of this research, it is suggested to deal with the new problems of the beekeeping industry through more efforts towards the genetic stabilization of resulting improvements, preventing the homozygosity of sex alleles (which has a direct effect on reducing the performance of the colonies) and also using new breeding methods.