سنجش آفلاتوکسین m1 در شیر گاوداری های سنتی منطقه زنجان در طول یک سال

مقدمه و هدف: نگرانی ها در ارتباط با سموم قارچی در شیر و فرآورده های آن جهانی است و مراکز کنترل کیفی محصولات دامی به طور مداوم آن ها را کنترل و پایش می کنند و در صورت وجود مقادیر بیش از حد مجاز، عرضه کنندگان اخطار دریافت می کنند. آفلاتوکسین ها مواد سمی تولید شده روی فرآورده های کشاورزی هستند که برخی از آنها اثرات جهش زایی و سرطان زایی دارند. این مواد ترکیبات ثانویه قارچ ها هستند که از نظر ساختمان شیمیایی و منشاء تولید و اثرات بیولوژیکی متفاوت هستند. بازده انتقال آفلاتوکسین b1 از خوراک به m1 در شیر در گاوهای کم تولید 1 تا 2 درصد و در گاوهای پرتولید، تا 6 درصد گزارش شده است که با توجه به افزایش تولید شیر گاوهای امروزی اهمیت آن بیشتر نیز خواهد شد. لزوم توجه به این سموم و پایش مداوم آنها بایستی از برنامه های اصلی بخش نظارت و کنترل کیفی فرآوردهای کشاورزی و دامی باشد. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی و پایش سم آفلاتوکسین m1 در شیر ارسالی به سکوهای جمع آوری شیر در شهرستان زنجان طی چهار فصل سال انجام شد. مواد و روش ها: نمونه گیری شیر از سکوهای جمع آوری به طور تصادفی در یکی از روزهای هر فصل انجام شد. نمونه ها سانتریفیوژ شدند و لایه چربی رویی برداشته شد و شیر باقیمانده در فریزر نگهداری شد. پس از یخ گشایی غلظت آفلاتوکسین m1 در شیر باقی مانده با روش الایزای رقابتی تعیین شد. داده های به دست آمده در فصول مختلف در قالب طرح کاملا تصادفی آنالیز آماری شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که همه نمونه ها به سم آلوده بودند، ولی میزان آلودگی از حد مجاز جهانی (ng/l 500) کمتر بود. 18/5 درصد از نمونه ها، غلظتی بیشتر از حد مجاز اروپا (ng/l 50) داشتند که کمترین میزان آلودگی در فصل بهار (صفر درصد) و بیشترین میزان در فصل زمستان (35/3 درصد) ثبت شد. هیچ یک از نمونه ها غلظتی بالاتر از حد مجاز جهانی و ایران را نداشتند. میانگین غلظت سم در کل نمونه ها 44 (16 تا 129) و در بهار، تابستان، پاییز و زمستان به ترتیب 25، 52، 34 و 64 نانوگرم در لیتر بود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که میانگین غلظت سم آفلاتوکسین m1 در شیر نمونه های ارزیابی شده کمتر از حد مجاز جهانی بود ولی به دلیل آلودگی تعدادی از نمونه ها به ویژه در فصل زمستان توجه به کنترل و پایش مداوم شیر و توصیه های ویژه به عرضه کنندگان ضرورت دارد.

Aflatoxin M1 Assay in Milk Samples Collected from Zanjan Area's Conventional Dairy Farms throughout the Year

Extended AbstractIntroduction and Objective: There is a global concern about presence of mycotoxins in milk and dairy products and governmental quality control centers continuously qualify and monitor these products, and milk producers might charge bill if their products are contaminated with aflatoxins. The current project was conducted to qualify and monitor aflatoxin M1 in milk supplied to milkcollecting stations in Zanjan rsquo;s area during all seasons of the year.Material and Methods: Milk samples were randomly collected a day in each season. Milk sample tubes were centrifuged, and top layer of fat was harvested, and aflatoxin M1 of milk was determined by ELISA method.Results: All samples had contamination with aflatoxin M1; however, contamination was lower than that of global standard (500 ng/L). 18.5 percent of the samples had contamination with aflatoxin M1 based on European limits (50 ng/L), with 0 percent in spring and 35.3 percent in winter. The mean concentration of aflatoxin M1 in samples was 44ng/L (16 to 129) and its content was 25, 52, 34, and 64 ng/L in spring, summer, fall, and winter respectively. Conclusions: Although aflatoxin M1 concentration of collected milk samples was lower than the limit, but continuous qualifying and monitoring of milk supplied to dairy factories or traditional market must be done and producers should try to keep a low level of toxins in their products.