بررسی هموزیگوسیتی آلل‌های جنسی و رابطه آن با صفات میزان جمعیت و تولید عسل در جمعیت‌های زنبورعسل (apis mellifera meda) استان‌های آذربایجان‌غربی و کردستان

هموزیگوسیتی آلل‌های جنسی به‌عنوان شاخصی از همخونی، می تواند عملکرد کلنی های زنبورعسل را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین شناخت میزان هموزیگوسیتی آلل‌های جنسی جهت ارزیابی زنبورستان‌های کشور و نیز طراحی استراتژهای اصلاح نژادی، ضروری است. به منظور برآورد میزان هموزیگوسیتی آلل های جنسی در جمعیت های زنبورعسل استان های آذریابجان غربی و کردستان و ارتباط آن با صفات تولید عسل و جمعیت بالغین، تعداد 320 کلنی زنبورعسل مورد بررسی قرار گرفت. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از هموزیگوسیتی و تعداد آلل های جنسی، جمعیت کلنی و تولید عسل. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار 9.4 sas انجام شد. در مطالعه حاضر، میانگین هموزیگوسیتی و تعداد آلل‌های جنسی زنبورستان‌های استان آذربایجان‌غربی به‌ترتیب برابر 12.7 درصد و 9.02 عدد و برای زنبورستان‌های استان کردستان به‌ترتیب برابر 13/82 درصد و 8/15 عدد به دست آمد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر عامل استان روی همه صفات مورد مطالعه معنی‌دار (0/05≥ p) است. اثر عامل شهرستان فقط روی میزان تولید عسل معنی‌دار (0/01≥ p) بود. همچنین، اثر تعداد آلل روی جمعیت کلنی و تولیدعسل و نیز اثر میزان جمعیت روی تولید عسل بسیار معنی‌دار (0/01≥ p) بود. نتایج همچنین نشان داد هموزیگوسیتی آلل‌های جنسی همبستگی منفی و بسیار معنی‌داری (0/001≥ p) با صفات، تعداد آلل (0/92- )، جمعیت (0/79- ) و تولید عسل (0/86- ) دارد و نیز نتایج معادلات رگرسیونی به دست آمده نشان داد، هموزیگوسیتی آلل های جنسی تاثیر منفی و معنی‌داری روی صفات جمعیت بالغین (0/17-) و تولید عسل (0/44-) دارد. به‌طوری‌که با افزایش یک درصد هموزیگوسیتی آلل های جنسی، جمعیت کلنی 0/17 قاب کاهش و میزان تولید عسل 0/44 واحد و یا به‌عبارتی 440 گرم، کاهش پیدا می‌کند. بنابراین، تنها با معطوف کردن توجه زنبورداران به هموزیگوسیتی و تعداد آلل‌های جنسی، می‌توان از کاهش جمعیت و متعاقب آن کاهش تولید عسل در زنبورستان های کشور جلوگیری کرد.

Homozygosity of Sex Determination Locus and It’s Correlation with Population and Honey Production of Honeybee (Apis Mellifera Meda) Populations in West-Azerbaijan and Kurdistan Provinces

Sex allele homozygosity as an indicator of inbreeding could effects on the performance of honey bee colonies. Then sex allele homozygosity is essential to evaluate apiaries situation in the country, as well as designing breeding strategies. In order to investigation of sex alleles homozygosity percentage and number of allele in honey bee populations of WestAzerbaijan and Kurdistan provinces and its correlations with honey production and adult population, 320 honeybee colonies were used. Data analysis was performed using SAS software (Version 9.4). The results showed that sex alleles homozygosity and number were 12.7 % and 9.02 for West Azerbaijan province for apiaries of Kurdistan province were 13.82% and 8.15, respectively. The results of variance analysis showed that the province had significant (p<0.05) effect on all studied traits. The county in provinces had significant (p<0.01) effect just only honey production. The sex alleles number effects on colony population and honey production, and also effect of colony population on honey production were significant (p<0.01). The results of correlation analysis showed negative and significant (p<0.001) between sex alleles homozygosity percentage with sex alleles number (0.92), honey production (0.79) and colony adult population (0.86). Also, regression analysis results showed that sex alleles homozygosity percentage had negative and significant (P<0.001) effect on colony adult population (0.17) and honey production (0.44). Thus, with an increase of one percent homozygosity, the colony adult population decreases about 0.17 frame (units), and honey production decreases about 0.44 units, or in other words, 440 grams. Therefore, only with attention of beekeepers on the homozygosity and number of sex alleles, it is possible to prevent a decrease in honeybee population and consequently a decrease in honey production in the countrychr('39')s apiaries.