برآورد فراسنجه های فنوتیپی و ژنتیکی صفات کیفیت تخم در مرغان بومی آذربایجان

کیفیت تخم ‌مرغ یکی از عوامل موفقیت اقتصادی در گله های مرغ تخم گذار است، به‌طوری ‌که علاوه بر نقش در فرآیند جوج ه درآوری، در بازارپسندی محصول نیز دخیل است. با توجه به تعداد کم رکوردهای مربوط به صفات کیفیت تخم ‌‌مرغ، یکی از راهکارها در برآورد فراسنجه های فنوتیپی و ژنتیکی، انجام تجزیه و تحلیل‌های چندصفته می‌باشد. این مطالعه با هدف برآورد فراسنجه‌های فنوتیپی و ژنتیکی صفات کیفیت تخم در مرغان بومی آذربایجان انجام شد. برای این منظور تعداد 2000 عدد تخم مرغ از مرغان شجره دار مربوط به نسل‌های چهاردهم و پانزدهم مرکز اصلاح نژاد مرغ بومی آذربایجان غربی تهیه و صفات کیفیت خارجی و داخلی تخم در آزمایشگاه اندازه‌گیری شدند. فراسنجه های فنوتیپی و ژنتیکی صفات کیفیت تخم ‌مرغ با استفاده از تجزیه و تحلیل چند صفتی با نرم افزارهای sas و wombat انجام گرفت. اثرات نسلنوبت جوجه‌کشی و مدت زمان نگهداری تخم ‌مرغ در یخچال، اثر معنی‌داری بر صفات کیفیت تخم داشتند. میانگین صفات شامل وزن تخم مرغ 3/94 ± 55/306 گرم، شاخص شکل تخم‌مرغ 2/9 ±75/192، درصد پوسته 0/73 ± 3/389 درصد، درصد سفیده 2/49 ± 60/160 درصد، درصد زرده 2/35 ± 30/466 درصد، شاخص زرده 3/13 ±35/928 و ph زرده 0/13 ± 6/442 بود. بیشترین پراکندگی مربوط به صفت ارتفاع اتاقک هوایی با ضریب تغییرات 16/947 درصد و کمترین آن در صفت ph سفیده با ضریب تغییرات 1/366 درصد بود. بیشترین همبستگی فنوتیپی مثبت بین وزن و حجم تخم مرغ برابر با 0/644، کمترین همبستگی فنوتیپی مثبت بین ph سفیده و وزن زرده برابر با 0/004 بود. بیشترین همبستگی ژنتیکی مثبت بین وزن و سطح تخم‌ مرغ و همچنین بین سطح و حجم تخم مرغ (به میزان 0/999)، بیشترین همبستگی ژنتیکی منفی بین درصد سفیده و نسبت زرده به سفیده (به میزان 0/994)، کمترین همبستگی ژنتیکی مثبت بین شاخص زرده و وزن زرده (به میزان 0/002)، کمترین همبستگی ژنتیکی منفی بین شاخص زرده و ماده خشک زرده (به میزان 005/0) برآورد شد. وراثت پذیری برآورد شده برای صفات مورد مطالعه در دامنه 0/015 (ph سفیده) تا 0/212 (درصد سفیده) قرار داشت. به طور کلی نتایج حاکی از آن است که صفات مرتبط با کیفیت تخم در مرغان بومی آذربایجان همبستگی فنوتیپی و ژنتیکی نسبتاً بالایی دارند که می‌توان به منظور کم کردن هزینه‌های رکوردبرداری تعداد صفات مورد نظر برای رکوردبرداری را کاهش داد. همچنین وراثت‌ پذیری صفات کیفیت تخم ‌مرغ در حد پایین تا متوسط قرار دارد که نشان‌ دهندۀ میزان پیشرفت کم در موقع انتخاب مستقیم است.

Estimation of Phenotypic and Genetic Parameters of Egg Quality Traits of Azerbaijan Native Hens

The egg quality is one of the most important economic factors for layers that are crucial for hatchability and marketing. Given the low number of egg quality traits records, one of the approaches in estimating phenotypic and genetic parameters is multi trait analysis. The aim of this study was to estimate the phenotypic and genetic parameters of west Azerbaijan native hens egg quality traits by multitrait analysis. For this purpose, 2000 eggs of 14th and 15th generation of pedigree hens were purchased from west Azerbaijan native fowl breeding station and for measuring egg quality traits were transferred to laboratory. The genetic and phenotypic parameters of egg quality traits were estimated by multitrait analysis using SAS and WOMBAT softwares. The generationhatching time and storage duration in refrigerator had significant effect on egg quality traits. The mean of some egg quality traits were: egg weight 55.306 g ±3.94, egg shape index 75.192 ±2.9, egg shell percentage 9.389 % ±0.73, albumin percentage 60.160 % ±2.49, yolk percentage 30.466% ±2.35, yolk index 35.928 ±3.13 and yolk pH 6.442 ±0.13. The highest and the lowest coefficient of variance were calculated in air cell height and albumin pH, as 16.947 % and 1.366 %, respectively. The highest positive phenotypic correlation was observed between egg weight and egg volume (0.644), and the lowest one was observed between pH of albumen and yolk weight (0.004). The highest positive genetic correlation was observed between egg weight and egg shell surface area (0.999), the highest negative genetic correlation was observed between albumen percentage and yolk to albumen ratio (0.994). The lowest positive genetic correlation was estimated between yolk index and yolk weight (0.002) and the lowest negative genetic correlation was evaluated between yolk index and dry matter of yolk (0.005). The range of estimated heritability of studied egg quality traits were 0.212 (albumen percentage) and 0.015 (pH of albumen). Generally, the results indicated that the egg quality traits of Azarbaijan indigenous hens have relatively high phenotypic and genetic correlation, which in order to decreasing the cost of data recording, the number of recorded traits could be decreased. The heritabilities of egg quality traits were moderate to low that indicated the low progress with direct selection.