گونه‌شناسی حمام‌های تاریخی کرمانشاه با تاکید بر موقعیت استقرار

حمام‌ها از جمله بناهای عام‌المنفعه‌ای هستند که در دوره‌های تاریخی مختلف شکل و معماری آنها دستخوش تغییرات قرار گرفته اما روابط  فضایی آنها همواره از الگویی ثابت پیروی کرده است. به دلیل اهمیت این بناهای ارزشمند، حمام‌ها همواره مورد پژوهش محققین بوده است. کرمانشاه یکی از شهرهایی است که در طول دوران تاریخی علی‌الخصوص در دوره قاجار به دلیل قرارگیری در مسیر عتبات عالیات مورد توجه حکام وقت بوده و دارای بافت و نمونه‌های متعددی از حمام‌های تاریخی است. بنابراین پژوهش حاضر در پی شناخت گونه‌های حمام‌های تاریخی استان کرمانشاه با تآکید برموقعیت استقرار است. برای دستیابی به این مهم لازم است عوامل موثر بر شکل‌گیری، موقعیت استقرار در بافت‌های شهری، روستایی و محلات، هندسه فضایی حمام‌های کرمانشاه بررسی شود. روش تحقیق در این پژوهش، روش توصیفی تحلیلی است که بر اساس بررسی‌های میدانی، تجزیه و تحلیل موقعیت استقرار، سازه، معماری، تزئینات ، تناسبات و مصالح 12 نمونه از حمام‌های استان کرمانشاه و مطالعه تطبیقی تاریخی نمونه‌ها صورت گرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق نشانمی‌دهند که حمام‌های استان کرمانشاه از لحاظ محل استقرار به 6 گونه: حمام در درون بازار، حمام منفرد در محلات، حمام دوقلو در محلات، حمام به عنوان عنصری از یک مجموعه در محلات، حمام در درون خانه‌ها و حمام در بافت روستایی تقسیم شده‌اند. هندسه فضاهای حمام‌های کرمانشاه تابع موقعیت استقرار در بافت شهر یا روستا می‌باشد. فضاها و راهروهای ارتباطی در حمام‌های محلات و وابسته به بازار بر اساس پیمون بزرگ اما در حمام‌های خصوصی و حمام‌های درون خانه و حمام‌های روستایی بر اساس پیمون کوچک است. فضاهای اصلی حمام‌های شهری دارای تزئینات آهک‌بری، اما حمام‌های روستایی فاقد تزئینات آهک‌بری هستند. تمام حمام‌های مورد مطالعه، دارای 3 فضای اصلی بینه، گرمخانه و خزینه آبگرم هستند و مساحت فضای گرمخانه به نسبت، بیشتر و بزرگتر از فضای بینه است.

typology of historic baths in kermanshah with an emphasis on the location of the establishment

baths are among the public buildings whose shape and architecture have changed during different historical periods. due to the importance of these valuable buildings. kermanshah is one of the cities that during the historical period, especially in the qajar period, due to its location on the path of atbat-e-aliat, was considered by the rulers of the time and has many textures and examples of historical baths. therefore, the present study seeks to identify the types of historical baths in kermanshah province with emphasis on the location. to achieve this, it is necessary to study the factors affecting the formation, location in urban, rural and neighborhood contexts, spatial geometry of kermanshah baths. the research method in this research is a descriptive-analytical method based on field studies, analysis of the location, structure, architecture, decorations, proportions and materials of 12 samples of baths in kermanshah province and a comparative-historical study of the samples. the results of this study show that kermanshah province baths in terms of location are divided into 6 types: baths in the bazaar, single baths in neighborhoods, twin baths in neighborhoods, baths as an element of a complex in neighborhoods, baths in houses and baths they are divided in the rural context. the geometry of kermanshah bath spaces is a function of the location in the city or village. communication spaces and corridors in neighborhood and market-affiliated baths are based on the big measure, but in private baths and in-house baths and rural baths are based on the small measure. the main spaces of urban baths are decorated with limestone, but rural baths do not have limestone decorations. all the baths studied have 3 main spaces: bine, garmkhaneh and khazineh, and the area of ​​the garmkhaneh space is relatively larger and larger than bine space.