مدل سازی و سطح‌بندی مقولات موثر بر فرم چشم‌انداز جغرافیایی جهان

چشم‌اندازها را نمی‌توان تنها بسامدهای مبهم جغرافیایی که به وسیلۀ روش‌های عینی، قابل توصیف باشند، تبیین  کرد، بلکه آنها سوبژه‌های واقعی قابل مشاهده و تجربۀ ذهنی هستند که با دریافت هنری و زیباشناختی، تجزیه، تحلیل و مقایسه، قابل استنباط هستند. بدین سان می‌توان شناخت عناصر پیدایی، شکل‌گیری و توسعۀ هر چشم‌اندازی را آینۀ تمام‌نمای دانش، فرهنگ و ادراکات بشری در جغرافیا دانست. مبنی بر چنین برداشتی است که در پژوهش حاضر سعی بر آن است که با تلفیقی از تکنیک‌های تحلیل محتوای عمقی و عملیات نرم مبتنی بر فلسفۀ تفسیرگرایی با رویکرد کیفی-کمی  به سوال چرایی پیدایش هر چشم‌انداز جغرافیایی(شهری) پرداخته شود. بدین ترتیب با تحلیل محتوای منابع چاپی در این حیطه  14 مقوله استخراج گردید، که متخصصان با استفاده از پرسشنامۀ ارزیابی به سوالات مربوط به نقش هر یک از مقولات پاسخ دادند. در نهایت پس از جمع‌آوری پرسشنامه‌ها از میان 10 متخصص علوم جغرافیا  با  کمک تکنیک  دیمتل فازی روابط موجود مابین مقولات مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و سرانجام به سبب نقص این تکنیک در سطح بندی، به کمک تکنیک ساختاری تفسیری سطوح اثرگذاری مابین مقولات مشخص گردید. نتایج بیانگر آن است که مقولۀ جهان‌بینی به‌عنوان متغیر مستقل سیستم چشم‌انداز جغرافیایی مطرح می‌شود. در سطوح دیگر، آگاهی، اندیشۀ فلسفی و اندیشۀ سیاسی جامعۀ مدنی قرار دارند که بعنوان مبنایی برای چشم‌انداز جغرافیایی محسوب می‌شوند. در این میان متغیرهای چشم‌انداز زمینه‌ای، حکمروایی، ابعاد فرهنگی، بستر اجتماعی بعنوان متغیر تعدلیگر سیستم چشم‌انداز جغرافیایی تعریف می گردند. از تعامل مجموعه متغیرهای ذکر شده، متغیرهایی چون  سازماندهی فضای زیستی، خوانش فضای زیستی، توافق حوزۀ عمومی و خصوصی و تاب‌آوری اجتماعی حاصل می‌شود.

modeling and leveling of categories affecting the geographical landscape form of the world

landscapes cannot be explained solely by obscure geographical frequencies that can be described using objective methods, but they are also real subjective observations and experiences that can be inferred through artistic and aesthetic perception, analysis, and comparison. thus, recognizing the elements of the emergence, formation, and development of any perspective can be considered as a reflection of the entire picture of human knowledge, culture, and perceptions in geography. it is based on this understanding that the present study attempts to combine qualitative content analysis techniques and soft operations based on interpretive philosophy with a qualitative approach to answering why each geographical (urban) landscape emerges. by analyzing the content of printed resources in this field, 14 categories were extracted, and the experts’ answered questions related to the role of each category using the evaluation questionnaire. finally, after collecting the questionnaires from 10 geography experts, the existing relationships between categories were analyzed using the fuzzy dematel technique. however, due to the limitations of this technique in leveling, the effective levels between categories were determined using the ism technique. the results indicated that the worldview category, which includes religious and ideological concepts in a general sense, is considered an independent variable of the geographical landscape system. at other levels, there is civic awareness, philosophical thought, and political thought, which serve as the basis for the geographical landscape. in this context, the moderating variables of the geographical landscape system are defined as context, governance, cultural dimensions, and social context. the interaction of these variables yields outcomes such as the organization of living space, interpretation of living space, public and private agreement, and social resilience.