تحلیل پراکنش کاربری های اراضی بر پایۀ عدالت فضایی و الگوی شهر یاد گیرنده (مورد مطالعه: شهرزنجان)

شهریادگیرنده به‌عنوان یکی از استراتژی‌های نوین در برنامه‌ریزی‌شهری، با بهره‌گیری از مفهوم یادگیری‌مادام‌العمر، جوامع شهری را برای رویارویی با چنین چالش‌هایی مجهز می‌سازد. چنین رویکردی با محور قراردادن کاربری‌های‌یادگیرنده، مناسب‌ترین مدرسه برای تقویت یادگیری در شهرها ‌می باشد. در همین راستا، پژوهش حاضر به بررسی و ارزیابی پراکنش کاربری های یادگیرنده از منظر عدالت فضایی برای تحقق رویکرد شهریادگیرنده در شهرزنجان اختصاص دارد؛ و هدف اصلی آن، پی بردن به تعادل و توازن فضایی در توزیع کاربری های یادگیرنده شهرزنجان، برای توسعۀ رویکرد شهریادگیرنده می باشد. روش پژوهش توصیفی–تحلیلی و نحوۀ گردآوری داده‌ها، کتابخانه‌ای-اسنادی است. جهت تجزیه‌و تحلیل یافته‌ها، از دو شاخص ظرفیت و عدالت‌اجتماعی در چارچوب مقایسۀ سرانه و سطوح مطلوب، تکنیک میانگین نزدیک‌ترین همسایگی و آنتروپی بهره گرفته شده است. نتایج حاصل از تجزیه‌وتحلیل نحوۀ توزیع کاربری‌های یادگیرنده در وضع موجود، حاکی از آن است که توزیع و پراکنش این کاربری‌ها در سطح شهر، به‌صورت متمرکز و خوشه‌ای بوده و با عدم تعادلات فضایی همراه است. به‌طوریکه اختلافات کمی و کیفی بسیار بالایی را میان مناطق سه‌گانۀ‌شهری به‌ویژه حواشی شرقی منطقۀ‌دو نشان می‌دهند. چنین مسئله‌ای توسعۀ رویکرد شهر یادگیرنده در شهرزنجان را با مشکل روبه‌رو ساخته و موجب تمرکز این خدمات در مرکز شهر و کمبود‌شان در نواحی پیرامونی شده است. به‌طوریکه نابرابری‌های عمیقی میان نواحی مسکونی شهر به‌وجود آمده است. در همین‌راستا نتایج تحقیق، پیشنهاداتی را جهت سازماندهی مجدد کاربری‌های یادگیرنده، به منظور برقراری رویکرد عدالت‌فضایی در سطح شهر، ارائه می‌دهد.

land use pattern distribution analyses in learning cities through spatial justice approach (case study: zanjan city)

one of the major issues facing the world is tackling the problems that have created huge changes, turbulence, and the widespread use of new communication and information technologies in cities nowadays. in the meantime, a learning city, as one of the new strategies in urban planning, by utilizing the concept of lifelong learning, equips urban communities to confront such challenges. such an approach, with centralizing learning land uses, is the most appropriate solution to improve learning in the city. but this approach can only be implemented when the aforementioned land uses have a balanced distribution across the city. in this regard, the present study aims to investigate and evaluate learning land uses from the perspective of spatial justice to achieve the learning city approach in zanjan. the main goal of this research is to find out the spatial equilibrium in the distribution of learning land uses in zanjan city in order to develop the learning city approach. the research method was descriptive-analytical and data collection was done using the library-documentary method. in addition, to analyze the findings, after describing the basic concepts of the learning city and taking into account the principles and indicators governing it, two indicators of capacity and social justice have been used in the framework of comparing per capita and desirable levels: nearest neighborhood (nn) and entropy techniques. the results of the analysis of the distribution of learning land uses in the current situation indicate that the distribution of these land uses in the city is concentrated and clustered, with spatial imbalances. they show very high qualitative and quantitative differences between the three urban areas, especially in the eastern margin of district two. this problem has hampered the development of the learning city approach in zanjan and has resulted in the concentration of these services in the center of the city and their shortage in the peripheral areas, creating profound inequalities between the residential areas of the city. therefore, the results of the research provide suggestions for reorganizing learning land uses to establish a spatial justice approach at the city level.