تحلیل روند دوره های بارشی ایران

هدف این مقاله آشکارسازی تغییرات در سری های زمانی شاخص های فراوانی و شدت بارش یک تا شش روزه ایران و خوشه بندی ایستگاه‌ها براساس تغییرات رخ‌داده در نیم‌قرن اخیر است. روند تغییرات فراوانی و شدت هر دوره با استفاده از آزمون من-کندال و برآوردگر شیب سن طی دوره 2018-1968 شناسایی شد. سپس با استفاده از روش تحلیل مولفه‌های اصلی و روش تحلیل خوشه ای، کل ایستگاه‌ها براساس روند تغییرات سالانه شاخص های فراوانی و شدت بارش به ترتیب در پنج خوشه (فراوانی) و چهار خوشه (شدت) دسته‌بندی شدند. ایستگاه‌های خوشه 1 و 2 نمایانگر فراوانی دوره های بارشی با روند منفی شدید یا بدون روند هستند. این دو خوشه بیشتر در نیمه ی جنوبی ایران استقرار یافته اند. ایستگاه‌های خوشه 4 و 5 نمایانگر فراوانی دوره های بارشی با روند مثبت (ملایم) هستند که عمدتاً در بخش شمالی کشور واقع هستند. ایستگاه‌های خوشه 3 نمایانگر فراوانی دوره های بارشی با روندهای کاهشی (ملایم) هستند که بیشتر در غرب و جنوب‌غرب ایران متمرکزند. نتایج خوشه بندی ایستگاه‌ها براساس شاخص شدت دوره های بارشی برخلاف نتایج فراوانی، الگوی خاصی را نشان نمی دهند؛ اما در خوشه ی 1 روندهای کاهشی شدیدی در طول نیم قرن اخیر تجربه شده است. ایستگاه‌های این خوشه بیشتر در مناطق شمالی کشور متمرکزند. سایر خوشه ها تقریباً در تمام مناطق کشور پراکنده شده اند. بر این اساس می توان نتیجه گرفت که فراوانی دوره‌های بارشی در عرض های شمالی کشور روندهای افزایشی (متوسط یا ضعیف) و شدت دوره های بارشی در این عرض ها روند کاهشی شدیدی داشته اند.

an analysis of precipitation periods trend in iran

the purpose of this article is to analyze the frequency and severity of the one to six days of rainfall in iran. the trend of frequency changes and severity of each course was identified using my-candle test and the slope estimator during the 1968-1988 period. then, using the main component analysis method and cluster analysis method, the entire stations were categorized in five clusters (abundance) and four (intensity) based on the annual changes of frequency indicators and intensity of precipitation. cluster 1 and 2 stations represent the frequency of precipitation periods with a severe or without trend. the two clusters were mostly established in the southern half of iran. cluster 4 and 5 stations represent the frequency of precipitation periods with a positive (mild) trend, mainly in the northern part of the country. cluster 3 stations represent the frequency of precipitation periods with decreased (mild) trends, which are mostly focused on west and southwestern iran. the clustering results of the stations based on the intensity index of precipitation periods, contrary to many results; do not show a specific pattern. but in the cluster, there has been a severe decrease in the last half century. the stations of this cluster are mostly concentrated in the northern parts of the country. other clusters are scattered in almost all parts of the country. accordingly, it can be concluded that the frequency of precipitation periods in the northern latitudes of incremental processes (average or weak) and the severity of precipitation periods in these latitudes (north of the country) had severe declining trends.