تبیین مدل مفهومی سرزندگی محیطی: مطالعه تطبیقی در علوم اجتماعی و معماری و شهرسازی

سرزندگی یکی از مولفه های اصلی در طراحی می باشد، اما مفهوم پیچیده و چند وجهی است که در ابعاد گوناگون آن همپوشانی وجود دارد. بدین‌جهت با توجه به خلا نظری آن در معماری و در نظر گرفتن میان رشته ای بودن آن، با کنار هم قرار دادن و همپوشانی تفاوت ها و تشابه ها سرزندگی در حوزه روان‌شناسی و جامعه‌شناسی با تعاریف در معماری و همچنین بررسی تفاوت سرزندگی با دیگر مفاهیم نزدیک به آن در معماری و شهرسازی شامل کیفیت زندگی، زیست پذیری و پایداری، در نهایت مدل تعریف سرزندگی و مدل عوامل سرزندگی محیطی ارائه شد. بدین‌جهت مقاله حاضر با پارادایم تفسیرگرا، رویکرد کیفی، روش تطبیقی و منطق استدلال قیاسی انجام شد که به لحاظ هدف نظری و نوع نتایج آن تبینی می باشد. هدف از این پژوهش پاسخ سوالاتی پیرامون تعریف سرزندگی محیطی، رویکرد مناسب پژوهش پیرامون سرزندگی، مقیاس مناسب پژوهش سرزندگی، عوامل موثر بر سرزندگی محیطی و ارائه مدل تحلیلی- تطبیقی سرزندگی جهت ارزیابی آن می باشد. نتایج این پژوهش نشان می دهد، سرزندگی محیطی مفهومی نسبی وابسته به مکان و زمان می باشد که نمی توان عواملی را به‌طور مشخص برای سرزندگی همه مکان ها در همه کشور ها و در همه دوره های زمانی بیان کرد بلکه باید عوامل به‌صورت محلی با توجه به مکان مشخص شود. عوامل موثر بر سرزندگی محیطی به‌دست‌آمده در این مقاله شامل مولفه‌های کالبدی، تجربی و زیباشناختی، اجتماعی می باشد و با توجه به فرهنگ جمع گرا و جایگاه شادی های جمعی در کشورمان توجه به عواملی از سرزندگی که باعث افزایش جنبه های اجتماعی فضا، جذب و مشارکت افراد شود می تواند راهگشا باشد.

explain the conceptual model of environmental vitality: a comparative study in the social sciences, architecture and urban

vitality is one of the main components in design, but it is a complex and multifaceted concept that overlaps in its physical, social and economic dimensions. therefore, in this paper, according to the theoretical vacuum of this concept in architecture and considering its interdisciplinary nature, using the model of various types of communication and types of vitality, the fields of psychology and sociology were selected for comparative study of vitality. then, by using the comparative method by juxtaposing the differences and similarities of vitality in the field of psychology and sociology with definitions in architecture and urban planning, as well as examining the difference between vitality and other similar concepts in architecture and urban planning, including quality. life, viability, and sustainability were ultimately represented by the definition of vitality and the model of environmental vitality. therefore, the present study was performed with interpretive paradigm, qualitative approach, comparative method and logic of deductive reasoning, which is explained in terms of theoretical purpose and type of results. the purpose of this study is to answer questions about the definition of environmental vitality, the appropriate approach to research on vitality, the appropriate scale of vitality research, the factors affecting environmental vitality and its evaluation methods.