تحلیل تغییرات فضایی الگوهای دوام فصل بارش کشور ایران

تغییرات آب و هوایی و از جمله تغییرات فضایی بارش، چالشی است که ابعاد مختلف زندگی امروزی جوامع بشری را تحت تاثیر قرار داده است. با توجه به آب و هوای خشک و نیمه خشک کشور و اهمیت مانایی فراسنج بارش در مدیریت منابع آب و غذا در آن، بررسی تغییرات فضایی آن در پهنه کشور از اهمیت بسزایی برخوردار خواهد بود. از این رو در این پژوهش تغییرات فضایی دوام فصل بارش در دوره مرطوب (سپتامبر تا می) با استفاده از دو آماره «موران محلی» و «لکه های داغ گتیس اٌرد-جی» طی 5 دوره 5 ساله در سال‌های 1991 تا 2015 میلادی مد نظر قرار گرفت. پراکنش فضایی مثبت دوام فصل بارش، بر پایه نتایج آماره موران محلی، انطباق بسیار خوبی با نواحی پربارش کشور دارد. از سوی دیگر پیوستگی الگوی فضایی منفی حاصل از آماره لکه های داغ، در قیاس با نتایج آماره موران محلی بیشتر بوده و بر نواحی بسیار کم بارش جنوب شرقی و مرکزی منطبق است. همچنین نتایج آماره الکساندرسون نشان داد که سری زمانی 13 ایستگاه از 108 ایستگاه منتخب، دارای جهش یعنی تغییر ناگهانی در سری زمانی دوام فصل بارش،بوده‌اند. این جهش‌ها بیشتر در ایستگاه های جنوبی کشور و در سالهای بعد از 2000 میلادی آشکار شده است.

spatial change analysis, analysis of spatial patterns changes in rainy season over iran

climate change, including spatial changes in rainfall following the increase in greenhouse gases, is a challenge that affects various aspects of life in human societies today. in this study, the long-term spatial changes of the rainy season from september to may were studied using the statistics of local moran and hot spots of getis ord-j during 5 5-year periods from 1991 to 2015. the application of local moran statistics showed that areas with long rainfall periods are in good agreement with the countrychr(’39’)s rainfall pattern. this adaptation is accompanied by a negative spatial correlation in lands with short rainfall periods. the pattern obtained from the hot spot statistics also showed itself to be more consistent and corresponded to two very low rainfall regimes in the southeast and center, while according to local moran statistics, this pattern was more scattered and parts of it had a low southern precipitation regime. . in addition, the results of alexandersonchr(’39’)s statistics to identify mutations in the long-term series of the rainy season showed that the time series of 13 stations out of 108 stations studied experienced a sudden jump that these mutations are more in the southern stations in the country and in later years. it has occurred since 2000 ad.