پهنه‌بندی فعالیت نسبی مورفوتکتونیکی حوضه آبریزکن- سولقان با تاکید بر جایگاه دهانه تونل آزادراه تهران- شمال

 حوضه آبریز کن - سولقان در دامنه البرز جنوبی قرار گرفته است که از تاثیرات زون فعال زمین‌ساختی آلپ- هیمالیا در طول زمان تاثیر پذیرفته است. به همین لحاظ ارزیابی و بررسی فرآیندهای تکتونیکی فعال و اثرات آن برای بسیاری از فعالیت های بشری همچون طراحی و احداث شهرها، نیروگاه ها، سدها، تاسیسات صنعتی از اهمیت بالایی برخوردار می باشند. گذر تونل آزادراه تهران - شمال از این منطقه، بررسی فعالیت گسل‌هایی که در شکل‌گیری مورفولوژی کنونی این حوضه سهم داشتند را فزونی می‌بخشد. در این پژوهش، شاخص‌های مورفوتکتونیک، شامل شاخص عدم تقارن رودخانه (af)، شکل حوضه (bs)، انتگرال هیپسومتریک (hi)، گرادیان طولی رودخانه (sl)، سینوزیته جبهه کوهستان (smf)، نسبت پهنای دره به ارتفاع دره (vf) و شاخص تقارن توپوگرافی ارضی (tp)، محاسبه شد. در نهایت میانگین نتایج شاخص‌ها، تحت عنوان شاخص زمین‌ساخت فعال نسبی (lat) محاسبه گردید. در پژوهش حاضر، برای محاسبه شاخص‌های مورفوتکتونیک از نقشه‌ی توپوگرافی 1:50000 و الگوی رقومی ارتفاعی (dem) با توان تفکیک مکانی 30متر (سنجنده aster) استفاده شده است. حوضه آبریز کن - سولقان، به سه ناحیه‌ی تکتونیکی با فعالیت آرام، نیمه فعال، فعال تقسیم بندی شده است و محاسبه شاخص‌ زمین‌ساخت فعال نسبی (lat) نشان می‌دهد که حوضه آبریز کن - سولقان در وضعیت فعال از نظر تکتونیکی قرار دارد. ساختار‌های تکتونیکی به ویژه گسل‌های منطقه در عدم تقارن و شکل حوضه تاثیر داشته است. رودخانه اصلی کن – سولقان، نیز عدم تقارن را نشان می‌دهد که می‌توان گفت به دلیل تاثیر عوامل ساختاری به ویژه گسل‌های منطقه، حوضه دارای عدم تقارن و انحراف به سمت چپ حوضه می باشد. هم‌چنین احداث آزادراه تهران شمال و قرارگیری دهانه تونل در مجاورت گسل شمال تهران، از جمله عوامل انسان‌ ساخت متاثر از فعالیت تکتونیکی منطقه می‌باشد که بررسی فعالیت تکتونیکی را ایجاب می‌کند.

the zoning of the relative morphotectonic activity of the kan-soleghan basin with an emphasis on the location of the tehran-north freeway tunnel

the kansoleghan basin is located on the southern hillside of the alborz, which has affected the alphimalayan active zone over time. in this respect, the evaluation of active tectonic processes and their effects on many human activities, such as the design and construction of cities, powerhouse, dams, industrial facilities are of great importance. the passage of the tehrannorth freeway tunnel from the area increases the activity of the faults that contributed to the formation of the current morphology of the basin. in this research, morphotectonic indices including river asymmetry index (af), basin shape (bs), hypsometric integral (hi), stream length index (sl), mountain front sinusity (smf), valley width to valley height (vf), topographic symmetry (tp) was calculated. finally, the mean of the results of the indices was calculated as the lat index. in the present study, topographic map 1:50000 and digital elevation (dem) maps with 30 m spatial resolution (aster sensors), the boundary layer of the basin, were used to calculate morphometric indices. the kansoleghan basin area is divided into three tectonic regions with slow, semiactive, active tectonic, and the calculation of the relative  tectonic active (lat) index indicates that the studied area is in tectonic terms in active state. the tectonic structures, especially the faults of the region, have affected the asymmetry and shape of the basin. the main river kansoleghan also shows asymmetry, which can be said due to the structural factors, especially the faults of the region, the basin has asymmetry and deviation to the left of the basin. also, the construction of the tehrannorth freeway and the location of the tunnel openings in the vicinity of the northern fault of tehran, is one of the human factors influenced by the tectonic activity of the area, which requires tectonic activity.