نقش خوشه های گردشگری در توسعه منطقه ای (نمونه موردی: خوشه گردشگری قم)

راهبرد توسعه خوشه ای، از جمله الگوهای موفق سازماندهی واحدهای کسب و کار کوچک و متوسط است که بیش از سه دهه در کشورهای مختلف، بیشترین موفقیت را در توسعه منطقه ای به همراه آورده است. این راهبرد در جهت تقویت توان رقابتی و ابزاری جهت ارتقاء رقابت پذیری در دهه 1990 توسط توسط مایکل پورتر مطرح گردید. محققان توسعه سرزمینی معتقدند شکل گیری خوشه های گردشگری، استعداد رقابت پذیری را ارتقا بخشیده و در بهبود مزیت های رقابتی و توسعه منطقه ای موثر است. از این رو دست یابی به مزایای رقابتی، خوشه های گردشگری را به یک نقطه کانونی توجه علمی و سیاست گذاری تبدیل کرده است. با این توضیحات هدف این تحقیق، بررسی و تحلیل نقش خوشه های گردشگری بر توسعه رقابت پذیری منطقه ای و با این فرضیه که به نظر می رسد هر چه شدت روابط در خوشه های گردشگری بالاتر رود، رقابت پذیری منطقه ای هم افزایش می یابد، می باشد. روش تحقیق، از نوع توصیفیتحلیلی است و از پرسش نامه جهت جمع آوری داده ها استفاده گردیده است که پس از تایید روایی و پایایی، داده های جمع آوری شده توسط نرم افزار های spss و lisrel مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های تحقیق ارتباط بین افزایش شدت روابط در خوشه های گردشگری با افزایش رقابت پذیری منطقه ای تایید می نماید. همچنین عوامل موثر بر توسعه و تحریک رقابت پذیری منطقه ای را به ترتیب درجه تاثیر در قالب 4 عامل:1) روابط اجتماعی؛ 2) روابط مکانی جغرافیایی؛3) روابط اقتصادی و 4) روابط نهادی سازمانی معرفی می کند.

The role of Tourism clusters on regional competitiveness ( Case study: Religious tourism cluster of Qom)

As a novel idea for discussion on the role of industrial development on regional development, the term ldquo;cluster rdquo; became noteworthy since 90 rsquo;s in order to increase competitiveness. Territorial development researchers believe that formation of regional industrial clusters improves competitiveness and plays a role in promoting competitive advantages and regional development. Hence, because of the possibility of realization of competitive advantage, Tourism clusters became a focal point for research and policy making. Against this background, the purpose of this research is to analyze and review the role of industrial clusters on development of regional competitiveness and assumes that the higher number of relations in an industrial cluster leads to higher level of regional competitiveness. The research applies descriptiveanalytical research method and utilizes questionnaire to collect data. The data was studied by SPSS and Lisrel software packs after approval of validity and reliability of data. Findings corroborate the relation between higher number of relations in industrial clusters with higher level of regional competitiveness and also identifies the contributing factors to development and stimulation of regional development which are ranked by the order of their effect as follows: 1. Social relations, 2. Geographic and location relations, 3. Economic relations, and 4. Institutional relations.