چهارچوب استایل رود، رویکردی نوین در مدیریت رودخانه ها (مطالعه موردی: رودخانه ارنگه کرج)

ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رودﺧﺎﻧﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﺮاﺗﮋیﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﺆﺛﺮی در رﻓﺘﺎر رود اﺛﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ از روش ﭼﻬﺎرﭼﻮب اﺳﺘﺎﯾﻞ رود ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رودﺧﺎﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ روش در 4 ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ، ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺎمﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ اﺳﺖ، در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﯾﮏ ﭼﻬﺎرﭼﻮب اﺳﺘﺎﯾﻞ رود وﯾﮋﮔﯽ و رﻓﺘﺎر رود در ﺣﻮﺿﻪ ارﻧﮕﻪ ﮐﺮج ﻣﻮرد ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و در ﺑﺎزه ﻫﺎی رودﺧﺎﻧﻪ ﺣﻮﺿﻪ ارﻧﮕﻪ، ﺑﺮﺣﺴﺐ ژﺋﻮﻣﺘﺮی ﮐﺎﻧﺎل (اﻧﺪازه و ﺷﮑﻞ)، ﭘﻼﻧﻔﺮم ﮐﺎﻧﺎل، ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ واﺣﺪﻫﺎی ژﺋﻮﻣﻮرﻓﯿﮏ و ﺟﻨﺲ ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﺮ اﺳﺘﺎﯾﻞ رود ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﯿﺎرﻫﺎی ﻋﻨﻮان ﺷﺪه، در ﺣﻮﺿﻪ ارﻧﮕﻪ 13 اﺳﺘﺎﯾﻞ رود ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺳﺘﺎﯾﻞ رود ﺳﺮآب ﭘﺮﺷﯿﺐ، ﮔﻠﻮﮔﺎه در ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ دره ای ﻣﺤﺪود، ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺤﺪود ﭘﻼﻧﻔﺮم ﺑﺎ ﺳﯿﻨﻮزﯾﺘﻪ ﮐﻢ ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﯽ ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﯽ، ﺳﯿﻨﻮزﯾﺘﻪ ﮐﻢ ﮔﺮاوﻟﯽ، ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻨﮕﯽ ﻣﺎﺳﻪ ای، ﺑﺴﺘﺮ ﻋﺮﯾﺾ ﺳﯿﻼﺑﯽ، ﻣﺌﺎﻧﺪری ﮔﺮاوﻟﯽ، ﻧﺎ ﻣﺤﺪود ﺳﯿﻨﻮزﯾﺘﻪ ﮐﻢ، ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﮐﻨﺎره ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺷﺪه، ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺤﺪود ﺳﯿﻨﻮزﯾﺘﻪ ﮐﻢ، ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﮐﻨﺎره ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺷﺪه، دره ای ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺤﺪود ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﯽ، ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﯽ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن، درهای ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺤﺪود ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﯽ، ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﯽ ﻣﺘﻘﺎرن، ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺼﻨﻮﻋﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. درﻣﺮﺣﻠﻪ دو ﺗﮑﺎﻣﻞ رود و ﺷﺮاﯾﻂ ژﺋﻮﻣﻮرﻓﯿﮏ ﺑﺎزه و در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺳﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ژﺋﻮﻣﻮرﻓﯿﮏ رود ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﺳﭙﺲ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭼﻬﺎر اوﻟﻮﯾﺖ ﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﺑﺮای ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ رودﺧﺎﻧﻪ (ﺷﺎﻣﻞ ﺣﻔﺎﻇﺖ، اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ، ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺑﺎﻻ و ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺿﻌﯿﻒ) ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﯾﺪ. ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﺑﺎزهﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر ژﺋﻮﻣﻮرﻓﯿﮏ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدی دارﻧﺪ و ﯾﺎ ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪهای از ﺷﺮاﯾﻂ ﻗﺒﻞ از آﺷﻔﺘﮕﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺟﺰء ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ اوﻟﻮﯾﺖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ. اﺳﺘﺎﯾﻞ ﺳﺮآب ﭘﺮﺷﯿﺐ، ﮔﻠﻮﮔﺎه و اﺳﺘﺎﯾﻞ ﻧﺎﻣﺤﺪود ﺳﯿﻨﻮزﯾﺘﻪ ﮐﻢ، ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﮐﻨﺎرهﻫﺎی ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺷﺪه اﺳﺘﺮاﺗﮋی ﺣﻔﺎﻇﺖ را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﯿﺪﻫﻨﺪ. اﺳﺘﺎﯾﻞ ﺳﯿﻨﻮزﯾﺘﻪ ﮐﻢ ﮔﺮاوﻟﯽ، دره ای ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺤﺪود ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﯽ، ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﯽ ﻧﺎﻣﺘﻘﺎرن و دره ای ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺤﺪود ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﯽ، ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﯽ ﻣﺘﻘﺎرن دارای اوﻟﻮﯾﺖ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. اﺳﺘﺎﯾﻞ ﺑﺴﺘﺮ ﻋﺮﯾﺾ ﺳﯿﻼﺑﯽ و ﺑﺴﺘﺮ ﺳﻨﮕﯽ ﻣﺎﺳﻪ ای ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﺑﺎﻻﯾﯽ دارﻧﺪ. اﺳﺘﺎﯾﻠﻬﺎی ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﺎ ﺳﯿﻨﻮزﯾﺘﻪ ﮐﻢ ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﯽ ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﯽ،ﻣﺌﺎﻧﺪری ﮔﺮاوﻟﯽ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﻣﺤﺪود ﺑﺎ ﺳﯿﻨﻮزﯾﺘﻪ ﮐﻢ، ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮕﯽ ﺑﺎ ﮐﻨﺎره ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺷﺪه، ﭘﻼﻧﻔﺮم ﺑﺎ ﺳﯿﻨﻮزﯾﺘﻪ ﮐﻢ ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺎﺳﻪ ای، ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﺑﺎزﯾﺎﺑﯽ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺿﻌﯿﻔﯽ دارﻧﺪ و ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﺗﻮان ﺑﺨﺸﯽ ﻫﺠﻮﻣﯽ و ﮔﺮان ﻧﯿﺎز دارﻧﺪ.

River System Style Frameworks, New Approach to Management of rivers (Case Study: Karaj Arangeh basin)

Brierley, G .J ., Fryirs, K .,(2000) . River styles, a geomorphic approach to catchment characterization: implications for river rehabilitation in Bega catchment, New South Wales, Australia . Environmental Management 25, 661 -679 .Brierley, G .J ., Fryirs, K .A .,(2005). Geomorphology and River Management: Applications of the River Styles Framework . Blackwell, Oxford, UK, 298 pp .Caruso, B .S . 2006, Project River Recovery: restoration of braided gravelbed river habitat in New Zealand rsquo;s high country, Environmental management, Vol .37, No .6, pp .840861fryirs A,kirstie and J.briepley Gary(2013) Geomorphic analysisi of river system and approach to reading the landscape ,wileyblacwell.Gregory, K .J .; Benito, G . and Downs, P .W . (2007 ) . Applying fluvial geomorphology to river channel management: Background for progress towards a palaeohydrology protocol . ELSEVIER, Journal of Geomorphology .Hafezi Moghaddas, Naser et al.(2013), The investigation of the Sistan River morphology using Rosgen classification Indian Journal of Science and Technology Vol: 6 Issue: 2 February 2013 ISSN:09746846Rinaldi, M., Surian, N., Comiti, F., Bussettini, M., 2012.Guidebook for the Evaluation of Stream Morphological Conditions by the Morphological Quality Index (MQI).Version 1.1. 85 pptitutoSuperiore per la Protezione e la RicercaAmbientale, Roma bull; Rinaldi, M., Surian, N., Comiti, F. Bussettini, M., 2013, A method for the assessment and analysis of the hydromorphological condition of Italian streams: The Morphological Quality Index (MQI), Geomorphology 180 -181: 96 -108Thomson, J .R ., Taylor, M .P ., Fryirs, K . and Brierley, G .(2001) . A geomorphological framework for river characterization and habitat assessment . Aquatic conserv: mar .fresw .Ecosyst . 11: 373389 .