برآورد فرسایش خاک درحوضه سفیدرود با تاکید بر نقش لندفرم ها

درمیان فرایندهای مختلف تخریب اراضی، فرسایش خاک تهدیدی جدی برای حفاظت منابع خاک و آب کشورمان است، که با تشدید بهره برداری انسان از طبیعت از اوائل قرن بیستم، اثرات منفی خود را بر اکوسیستم حیاتی وارد ساخته است و یکی از فرایندهای پیچیده و خطرساز محیطی است. در تحقیق مورد نظر با روش تحقیق تحلیلی-توصیفی و استفاده از مدل پسیاک در مطالعه فرسایش در مقایسه با سایر روش ها و مدل های تجربی با مطالعه تاثیر 9 عامل مهم و موثر در فرسایش خاک و تولید رسوب از طریق امتیازدهی عددی درون لایه ای به عوامل نه گانه موثربر فرسایش درقسمت های مختلف حوضه سفیدرود ارزیابی گردید. سپس نقشه های پهنه بندی فرسایشی و لندفرم و نیز نقشه های پهنه بندی عوامل نه گانه استخراج گردید. نتایج حاصل از مطالعه نشان می دهد که 77 درصد از اراضی لندفرم های جلگه ای در منطقه با فرسایش بسیارکم و 23 درصد دارای فرسایش کم هستند و در لندفرم کوهپایه ای 14 درصد فرسایش بسیار زیاد 55 درصد با فرسایش زیاد، 31 درصد در مناطق با فرسایش متوسط و کم قرار دارند و در لندفرم کوهستانی 17 درصد اراضی دارای فرسایش بسیار زیاد، 58 درصد در فرسایش زیاد و 25 درصد در فرسایش متوسط قرار دارند. همانطور که دیده می شود هر چه ارتفاع افزایش می یابد نوع فرسایش از فرسایش بسیار کم به فرسایش بسیار زیاد تبدیل می گردد و این به مفهوم وجود مشکلات فراوان در مراتع و منابع طبیعی است. به طور کلی با توجه به مطالعه عوامل نه گانه موثر در مدل فرسایش خاک (پسیاک) این نتیجه بدست می آید که مناطق کوهستانی و کوهپایه ای حساسیت بیشتری نسبت به فرسایش داشته و عوامل موثر بر فرسایش در این مناطق فعالیت بیشتری دارند.

Estimation of Soil Erosion in Sefidrood Watershed by Emphasis on the Role of Landforms

Among the various processes that destroy lands, soil erosion is a complex and hazardous environmental process that constitutes a serious threat to preservation of soil and water resources in Iran and has inflicted its negative effects on the vital ecosystem with the intensified utilization of nature by human beings. The present descriptive and analytic research employed the PSIAC model to study erosion and compare it with other empirical methods and models by investigating the effects of nine important and influential factors in soil erosion and sediment production in various parts of the Sefidrood Basin through giving intralayer numerical scores to them. Erosion and landform zoning maps and also zoning maps for the nine factors were then extracted. Results indicated that 77 percent of the lands in the plain landforms faced very little erosion and 23 percent little erosion, 14 percent of the lands in the mountainside landforms were exposed to very high erosion rates, 55 percent with high erosion rates, and 31 percent with average and low erosion rates, and 17 percent of the lands in the mountain landforms experienced very high erosion rates, 58 percent high erosion rates, and 25 percent average erosion rates. In other words, the rates of erosion changed from low in the plain landforms to very high in the mountain landforms. This implies that pastures and natural resources are confronted with numerous problems. In general, considering the study carried out on the nine influential factors in the soil erosion model (the PSIAC model), we notice that the mountainside and mountainous regions are more sensitive to erosion and influential factors in erosion are more active in these regions.