مکان‌یابی مراکز اسکان موقت جمعیت پس از زلزله احتمالی در سکونتگاه‌های شهری مطالعه موردی: شهر سبزوار

اسکان موقت جمعیت پس از وقوع زلزله به منزله رکن اساسی مدیریت بحران تلقی می شود. انتخاب مراکز مناسب برای استقرار شهروندان می تواند نقش به سزایی در خدمات رسانی و امداد و نجات پس از زمین لرزه داشته باشد. هدف از انجام پژوهش حاضر، شناسایی نقاط مستعد برای ساخت پناهگاه و اسکان موقت جمعیت در هنگام وقوع زلزله احتمالی است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی بوده و روش بررسی آن توصیفیتحلیلی و اسنادی است. ابتدا با استفاده از روش دلفی 16 معیار اصلی و موثر در مکان یابی این مراکز، در چارچوب 6 خوشه شامل دسترسی به شبکه ارتباطی، ویژگی های طبیعی، ویژگی های مکانی، کاربری های سازگار، کاربری های خطرساز و عملکرد جمعیتی شناسایی شدند. سپس با استفاده از نظرات کارشناسان و فرآیند تحلیل شبکه ای، وزن نهایی هر یک از معیارها تعیین شد. مهم ترین پارامترهای تاثیرگذار در این تحقیق به ترتیب شاخص های تراکم جمعیت، راه شریانی درجه 1 و مساحت مناسب می باشند. در نهایت، با تلفیق لایه های اطلاعتی تمامی شاخص ها، نقشه مناطق اسکان موقت جمعیت در شهر سبزوار تهیه گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد، کمبود فضاهای مناسب از جمله پارک ها و فضاهای باز شهری برای اسکان موقت شهروندان در سطح شهر سبزوار کاملا مشهود است. در عین حال، نقاطی از شهر که دارای فضاهای باز کافی و سازگار با کاربری های اطراف می باشند، دارای پتانسیل نسبتاً بهتری برای استقرار هستند. بر این اساس، بهترین مکان ها برای اسکان موقت جمعیت پس از وقوع زمین لرزه در شهر سبزوار شامل پارک ارم در شمال، پارک امام رضا (ع) و استادیوم فوتبال در جنوب شرق شهر، شهربازی، باغ ملی و هنرستان شریعتی در مرکز شهر، مهمانسرای جهانگردی، فضاهای سبز و زمین ورزشی در غرب و در نهایت هنرستان فنی و حرفه ای در شهرک توحید پیشنهاد می گردد. به منظور بهبود شرایط در فردای وقوع زلزله پیشنهاداتی در این پژوهش ارائه گردیده است.

Locating temporary population centers after an earthquake in urban settlements Case Study: Sabzevar City

Temporary resettlement of the population after the earthquake is considered as a pivotal element of crisis management. The selection of suitable centers for the establishment of citizens can have a significant role in rescue and rescue services after the earthquake. The purpose of this study was to identify potential spots for the construction of shelters and temporary accommodation of the population during the occurrence of a possible earthquake. This research is applied in terms of its purpose. The method of study is descriptiveanalytical and documentary. Firstly, using the Delphi method, 16 main and effective criteria for locating these centers were identified in the framework of six clusters including access to the communication network, natural features, spatial characteristics, consistent uses, risk management and demographic performance. Then, using the experts' opinions and the network analysis process, the final weight of each criterion was determined. The most important parameters in this research are population density indexes, grade 1 arterial pathways, and suitable area. Finally, by combining the layers of all indicators, a map of the temporary population settlements was prepared in Sabzevar city. The results of the research show that the lack of suitable spaces, including parks and open spaces for temporary accommodation of citizens in Sabzevar city, is quite evident. At the same time, the points of the city, which have adequate open spaces and are compatible with the surrounding land uses, have a relatively better potential for deployment. Accordingly, the best places for temporary accommodation of the population after the earthquake in Sabzevar, including the Eram Park in the north, Imam Reza Park and the Football Stadium in Southeastern City, Shahre Basi, National Park and Shariati Conservatory in the city center, tourist hostel, Green spaces and sports grounds in the west, and finally technical and vocational schools in the city of Tohid. In order to improve the conditions in the aftermath of the earthquake, some suggestions are presented in this study.