بیلان تابش و کاربری اراضی شهری (نمونه موردی: شهر کرمانشاه)

رشد جمعیت و توسعه شهرنشینی یکی از عوامل اصلی تغییر در کاربری‌های شهری است، متعاقب این پدیده تغییر مولفه‌های بیلان تابش در آن منطقه مورد انتظار خواهد بود. پژوهش پیش رو، سعی دارد با محاسبه تابش خالص و واکاوی آن با کاربری‌های مختلف شهری، به توصیف و تحلیل نقش کاربری‌های شهری در بیلان تابش بپردازد. بدین منظور از تصویر ماهواره‌ی لندست 8 در سال 2016 کمک گرفته شد. ویژگی‌های شار تابش شامل، شار تابش خالص (rn)، آلبیدو سطح زمین (α)، طول‌موج ‌بلند ورودی (↓rl)، طول‌موج کوتاه ورودی (↓rs)، تابش طول‌موج ‌بلند خروجی (↑rl) و درجه حرارت سطح زمین با بهره‌گیری از الگوریتم سبال محاسبه شدند. مقادیر این مولفه‌ها در کاربری‌های مختلف (مسکونی فشرده، مسکونی پراکنده، فضای سبز و زمین‌های بایر) از طریق آزمون‌ تحلیل واریانس یک طرفه (آنوآ) و آزمون تعقیبی توکی تحلیل و بررسی شدند. نتایج پژوهش نشان داد که کاربری‌های انتخاب شده دارای تفاوت معنادار در مقدار شار تابش هستند چنانچه زمین‌های بایر حدود 6 درجه از زمین‌های مسکونی و ساخته شده گرم‌تر هستند و زمین‌های مسکونی نیز حدود 1.5 درجه گرم‌تر از فضای سبز هستند، نتایج پژوهش نشان داد، تفاوت‌های یاد شده بخاطر تغییر در مقادیر انرژی خروجی (α و↑rl) ایجاد شده‌اند و هرگونه تغییر کاربری در طول زمان نهایتا منجر به تغییر بیلان تابش و درجه حرارت آن مکان‌ها خواهد شد که این افزایش دما، متفاوت از افزایش دمای ناشی از گرمایش جهانی است.

Radiation balance and urban land use (case study: Kermanshah city)

Population growth and urbanization development are the main triggering factors of changes in urban land uses. These, in turn, result in changes in the components of radiation balance. The present study tries to analyze the role of urban land uses in radiation balance by calculating net radiation and its analysis. For this purpose, the Landsat 8 satellite image of 2016 was used. Characteristics of radiation flux including net radiation flux (RN), ground surface albedo (α), incoming longwave radiation (RL↓), incoming shortwave radiation (RS↓), outgoing longwave radiation (RL↑), and ground surface temperature were computed using Sebal algorithm.The values ​​of these components in different land uses (compressed residential, scattered residential, green area and wastelands) were analyzed using oneway analysis of variance (ANOVA) and Tukey’s test. The results of this study showed that the selected land uses have significant differences in the amount of radiation flux, therefore the wastelands are warmer than the residential areas by about 6 oC and the residential areas are warmer than the green areas by about 1.5 oC. The results also indicated that these differences are due to changes in output energy (α and RL↑), and any change in land use over time will ultimately lead to a change in the radiation balance and the temperature of those places, which this temperature increase, is different from the increase of the temperature due to global warming.