پهنه بندی خطر وقوع سیلاب در حوضه ی آبریز ورکش چای با استفاده از نرم افزار‌hec-ras و الحاقیه‌ی hec-geo-ras

رودخانه ورکش چای با طول تقریبی 69 کیلومتر، با روند شمالی- جنوبی از رودخانه های اصلی و دائمی شهرستان تبریز است که 10 روستا با بافت فرسوده و نامقاوم در بستر آن توسعه یافته است. مطالعات میدانی گویای این مطلب است که، روستاهای حاضر، بدون شناخت قوانین حاکم بر رفتار هیدرولیکی و پیش بینی آن، عدم رعایت حریم بستر اصلی رودخانه و با تبدیل سیلاب دشت های کناری آن، به اراضی کشاورزی و باغی گسترش پیدا کرده است. عدم شناخت و توجه به موارد مذکور و دستکاری بستر رودخانه، سبب افزایش میزان آسیب پذیری روستاها، اراضی و سایر تاسیسات انسانی از خطر وقوع سیلاب در حوضه ی آبریز ورکش چای شده است. از این رو، بررسی نواحی مستعد وقوع سیلاب و تهیه ی نقشه ی پهنه ی سیل گیر، در این منطقه ضرورت دارد. در پژوهش حاضر، سطوح سیل گیر در دوره های بازگشت 25 و 50 ساله، در طول رودخانه اصلی تعیین گردید. در همین راستا، به منظور شبیه سازی ژئومتری زمین، سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis) و مدل hec_rasو الحاقیه ی hec_geo_ras مورد استفاده قرار گرفت و نقشه های پلان رودخانه، سواحل چپ و راست رودخانه و سرعت جریان آن به دست آمد و روستاهایی که در معرض وقوع سیلاب با دوره های بازگشت مذکور قرار دارند، شناسایی و سپس رفتار هیدرولیکی رودخانه شبیه سازی گردید. بر طبق نتایج حاصل، 100 کیلومتر از مساحت کل حوضه ی آبریز تحت تاثیر سیلاب هایی با دوره بازگشت 50 سال و 63 کیلومتر از آن، تحت تاثیر سیلاب هایی با دوره بازگشت 25 ساله قرار دارد. در نهایت، راهکارهای کاهش خسارات ناشی از وقوع سیلاب در امتداد رودخانه اصلی، معرفی گردید.

Zoning the villages at flood risk in the VarkeshChai drainage basin by GIS and HEC RAS software and HEC GEO RAS extension

VarkeshChai River with approximately 69 kilometer and northsouth trend, in one of the main and permanent rivers of Tabriz city, That 10 villages with worn out texture have established in its main bed. Field studies show that, villages’development has been without knowing the rules governing hydraulic behavior, prediction of river hydrological behavior, and no respecting the main bed of river, it has been conserved to the agricultural land or garden. Lack of knowledge and attention to the abovementioned cases and river bed manipulation has increased the vulnerability of villages, agricultural land or other human facilities of the flood risk in the catchment area. Therefore, it is necessary to study the areas potential to the flood occurrence and to prepare floodplain maps in district. In present study, flood levels were determined along the main river, during the return periods of 25 and 50 years.  For this purpose, geography information systems (GIS) and HEC_RAS model and HEC_GEO_RASextension were usedto simulate earth geometry, river plans, left and right rivers shores, and flow rate obtained then, the villages exposed to flood with these return peaks were identified and then, hydraulic behavior of the river was simulated. Finally, solution to reduce the damages caused by flood along the main river were identified.