اثرات توسعۀ گسیختۀ شهر بر شکل گیری جریان حمل و نقل و آلودگی هوای منطقۀ کلان شهری تهران

این مقاله نقش حمل و نقل در شکل گیری آلودگی هوای منطقۀ کلان شهری تهران را بررسی کرده است. این منطقه دارای جمعیتی بالغ بر 15.98 میلیون نفر می باشد. روش مقالۀ حاضر از نوع تحلیلی بوده و بر داده های ثانویه و سنت های روش پژوهش کمی استوار است. برای تحلیل فضایی جابه جایی، از داده های خام ترددشماری درون شهری و برون شهری سال 1395، و به منظور تحلیل فضایی آلودگی هوا (ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون و 10 میکرون)، از داده های خام ایستگاه های سنجش آلودگی هوا و تصاویر ماهواره ای لندست (oli) برای سه روز منتخب در سال های 1392، 1393 و 1395 به عنوان نمونۀ بررسی، در محیط نرم افزاری arcgis استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که به دلیل شدت جریان سفرها و ترددهای درون کلان شهر تهران، حومه به حومه، حومه به شهر مرکزی (تهران) و بالعکس، کانون های خیزش آلودگی هوا را نمی توان تنها به شهر تهران نسبت داد، بلکه گسترۀ شکل گیری کانون های آلاینده در محدودۀ منطقۀ کلان شهری تهران توزیع شده است. همچنین میزان همبستگی فضایی بین نقشه های آلودگی هوا و نقشه های جریان حمل و نقل در روزهای منتخب (2 بهمن 1392، 5 بهمن 1393 و 7 آذر 1395)، در همۀ موارد ارتباط فضایی بالا (بیش از 75 درصد) را نشان داده است. همچنین تحلیل این وضعیت در حلقه های سه گانه نشان داد حاکی از این بود که بیشترین حجم ترددها به ترتیب در محدودۀ شهر تهران به عنوان (cbd)، ناحیۀ حومه ای (suburban) و فراحومه (exurban) انجام شده و الگوی پراکنش و تجمع فضایی آلودگی نیز تابع این وضعیت بوده است.

The effect of urban sprawl in emerging of transportation flows and urban air pollution in Tehran metropolitan region

One of the Challenging problems of Tehran metropolitan region is Air pollution. Suburban expansion in the form of sprawl patterns have created the travels and transportations, due to the dependence on personal vehicles contributes more than 85 percent of creators of air pollution. The article studied the role of transportation in emergence of urban air pollution in Tehran metropolitan region, have population more than 15.98 million. The method of this paper is of analytical and is based on the secondary data and traditions of the Quantitative research methodology. This article have been wrote in the context of Retroductive strategy and metaanalysis method and compositional research traditions. For analysis of suburban spatial transportation have used Raw Data IntraUrban and suburban Data in 1395 Year And for spatial analysis of air pollution (PM2.5 and PM10), have been used The raw data from sensing stations and Landsat satellite images (OLI) for three selected days in 1392, 1393, and 1395 as survey samples in the ArcGIS software. The research findings indicate that due to the intensity of transportation flows in Tehran metropolitan, the suburb to the suburb, the suburb to the central city (Tehran) and vice versa, Air pollution center Rise cannot be attributed to Tehran alone, as the area of pollutant sources has been distributed within the Tehran metropolitan region .So, the amount of spatial correlation between air pollution maps and transportation flow maps in selected days (2 Bahman 1392, 5 Bahman 1393 and Dec. 7, 1395), in all cases indicated high spatial relations (more than 75%), Confirmation the idea of this paper. Analysis of this situation in triple loops also shows that the highest volume of transportation is in the city of Tehran (CBD), suburban and exurban areas, respectively and the distribution pattern and spatial accumulation of pollution are also subject to this situation.