بررسی تغییرات فرهنگی دامنه‌های غربی الوند از دورۀ مس‌‌‌و‌سنگ تا پایان عصر آهن بر اساس نتایج بررسی‌ باستان‌شناختی دشت‌ میان‌کوهی تویسرکان

بررسی و شناسایی باستان‌شناختی به روش‌های گسترده یا فشرده، از رایج ترین روش‌های کاربردی برای شناخت آثار، تغییرات فرهنگی و زیست‌بوم فرهنگی است؛ بررسی و شناسایی دشت‌ها، دره‌ها و مناطق مختلف، قطعاً نتایجی را دربر دارند که در کنار یکدیگر می‌تواند اطلاعات جامع و کاملی از چگونگی حضور و برهمکنش جوامع باستانی ارائه دهد. دشت‌های دامنه‌‌های مختلف رشته کوه الوند و به‌طور اخص، دشت مرتفع میان‌کوهی تویسرکان از جمله مهم ترین مناطق شرق زاگرس‌ مرکزی است که همواره موردتوجه جوامع مختلف انسانی بوده و از پتانسیل بالایی جهت مکان‌گزینی زیستگاه‌ها و استقرارگاه‌های جوامع اولیه برخوردار بوده است. در زمستان 1391، در راستای اجرای طرح پژوهشی «بررسی، شناسایی، مستندسازی تکمیلی و ثبت آثار باستانی شهرستان تویسرکان»، با هدف شناسایی و ثبت محوطه‌های باستانی و آثار تاریخی واجد شرایط، این منطقه به صورت فشرده (پیمایشی) مورد بررسی باستان شناختی قرار گرفت. برآیند عملیات بررسی، شناسایی 44 محوطه از دوران مس‌وسنگ تا ادوار متاخر اسلامی بود. در این میان، از 3 محوطه آثار دورۀ مس‌وسنگ، در 4 محوطه آثار دورۀ مفرغ و تنها از 2 محوطه آثار عصر آهن شناسایی شد. دورۀ مس‌وسنگ این منطقه با سفال‌های شاخص نوع دالما، ظروف پایه‌دار منقوش موسوم به bob؛ عصر مفرغ با سفال یانیقی و عصر آهن نیز با سفال‌های نوع نخودی و خاکستری مورد مطالعه قرار می‌گیرند. پژوهش پیش‌ِرو به مطالعه و تحلیل الگوی پراکنش و توزیع مکانی استقرارهای انسانی در دوره‌های مس‌سنگی تا آهن، برآورد سلسله مراتب مکان‌های باستانی و ارتباط فضایی آنها در کرانۀ غربی رشته کوه الوند با یکدیگر و مناطق فرهنگی همجوار می‌پردازد.