بررسی تدفین های مجموعه معماری دست کند زیرزمینی سامنِ ملایر

معماری دست کند گونه خاصی از معماری است که در ایجاد فضاهای آن به مصالح ساختمانی هیچ نیازی نیست و انسان با نهایت سخت کوشی و همت خود در جدال با طبیعت آن را ایجاد می کند. این شاهکار معماری به گونه های متفاوتی در نقاط مختلف ایران زمین قابل مشاهده است. یکی از مجموعه های منحصربه فرد این نوع معماری، مجموعه معماری دست کند زیرزمینی سامن است که در فاصله 15 کیلومتری شهر ملایر و 100 کیلومتری جنوب شهر همدان واقع است. این مجموعه در سال 1384 به طور اتفاقی بر اثر اقدامات عمرانی کشف شد که شامل بیش از پنجاه فضای معماری دست کند زیرزمینی است که با پوشش های قوسی شکل دارای اتاق ها، سالن ها و راهروهای مرتبط با یکدیگر است. چهار فصل برنامه پژوهشی (شامل شناسایی، پاکسازی، مستندنگاری و کاوش باستان شناختی) در این محوطه به سرپرستی علی خاکسار انجام شده و نتایج قابل توجهی، از جمله شناسایی شصت مورد بقایای اسکلت انسانی به دست آمده است. یافته های انسانی این مجموعه به دو صورت تدفین های برجا در کف فضاها و توده های استخوانی در مجاورت دیواره های فضاها قابل مشاهده است. بررسی نوع و شیوه تدفین ها و مقایسه آن با محوطه های مشابه، نشان دهنده آن است که بقایای اسکلت انسانی این مجموعه مربوط به دوره اشکانی است.