بررسی باستان شناسی بخش شاهیوندِ شهرستان چگنی، استان لرستان

شهرستان چگنی در نیمه غربی استان لرستان و حد فاصل شهرستان های خرم آباد در شرق و کوهدشت در غرب قرار دارد. این شهرستان پیش از پژوهش حاضر دو فصل مورد بررسی و شناسایی قرار گرفته بود. در راستای تکمیل مطالعات و بررسی های انجام شده در استان لرستان، در تابستان 1392 بخش شاهیوند در غرب شهرستان توسط نگارنده مورد بررسی قرار گرفت که در نتیجه آن 84 اثر فرهنگی شناسایی و معرفی گردید. بیشتر این آثار به دوره‌های پیش از تاریخ و تاریخی تعلق داشتند و تنها سه اثر مربوط به دوره اسلامی بودند. بر اساس نتایج این پژوهش، به احتمال شواهد آغازین از حضور انسان در بخش شاهیوند، مربوط به دوره پارینه سنگی قدیم است که شش محوطه استقراری از این دوره شناسایی گردید. از دوره های بعدی پارینه سنگی، شواهد اندک و پراکنده ای یافت شد. با این وجود، در دوره نوسنگی و هم زمان با شروع کشاورزی و گله داری، بخش شاهیوند مورد توجه جدی قرار می گیرد و مسیر کوچ دلفان به سیمره شکل می گیرد. پس از دورۀ نوسنگی، بخش شاهیوند تا دورۀ مس وسنگ میانه ii در اواخر هزاره پنجم پ.م. خالی از سکونت بوده است. از این دوره تا پایان عصر مفرغ در نیمه هزاره دوم پ.م. دارای سکونت بوده است؛ اما بیشترین توجه به این منطقه بر اساس یافته های باستان شناسی، مربوط به دورۀ اشکانی و ساسانی است که علاوه بر شواهد استقراری، سازه های معماری همچون بقایای دو پل بر روی رود کشکان و احداث مسیر سنگ چین در تنگه گاشمار در شمال، تاکیدی بر اهمیت ارتباطی بخش شاهیوند در این دوران است.

the archaeological survey of shahivand region in chegeni county, lorestan province

chegani county is situated in the western portion of luristan province. in pursuit of comprehensive studies and investigations within luristan province, the author conducted a survey in the shahivand district during the summer of 2012, resulting in the identification of 84 archaeological sites. predominantly, these sites corresponded to both prehistoric and historical epochs, with only three sites attributed to the islamic period. the findings of this survey have indicated that the earliest evidence of human habitation in the shahivand sector dates back to the lower paleolithic period, with the identification of six settlements from this era. sparse and sporadic evidence was discerned from subsequent paleolithic periods. however, during the neolithic period, coinciding with the advent of agriculture and animal husbandry, the shahivand district garnered significant attention, serving as a vital nomadic route from delfan to seymareh. following the neolithic period, the shahivand district remained uninhabited until the conclusion of the middle chalcolithic ii period, ca. the end of the 5th millennium bce. subsequently, the district was inhabited the termination of the bronze age in the latter half of the second millennium bce. notably, archaeological findings suggest heightened activity during the parthian and sassanid periods, with a focus on settlement evidence and architectural remnants such as two bridges spanning the kashkan river and the construction of a stone pathway in the gashomar gorge to the north. these manifestations underscore the strategic significance of the shahivand sector in facilitating communication networks during this epoch.