نقش مهرهای تزیینی در معماری دوره ایلخانی

در معماری دوران اسلامی، معمار، همیشه سعی کرده‌است که به نحوی فضای داخلی و خارجی را به طرق مختلف تزیین نماید. یکی از این تزیینات، آجرکاری است که در معماری دوره ایلخانی ـ قبل و بعد از آن ـ رواج داشته و به دو صورت بوده‌است.در این دوره، آجرهایی مورد استفاده بوده (پیش بر) که قبل از پختن به آن فرم می‌داده‌اند و بسیار با محاسبه ساخته می‌شده است و چون تیشه‌خور نبوده‌اند فواصلی بین آنها ایجاد می‌شده‌ و به غیر از ملاط این فواصل با تزیینات گچی و یا توپیهای آجری و مهرهای تزیینی مانند نقوش هندسی و گل و بتّه و اسما متبرکه تزیین می‌گردیده‌است و این موارد در انواع بناهای دوره‌های سلجوقی و ایلخانی دیده‌می‌شود از جمله این بناها می‌توان به مساجد، مقابر (امام‌زاده‌ها)، برجها، کاروانسراها و مدارس اشاره کرد. در این مقاله به سوابق و خاستگاه مهرهای تزیینی ـ آجر در دوره ایلخانی و انواع آن در بناهای مختلف با ذکر بنا و مقایسه آنان با دوره قبل (سلجوقی) پرداخته شده است.