مرمت دیوارنگاره‌های عامیانۀ تاریخ شیعی ایران: تاثیرات انتظارات مخاطبان عامۀ آنها و اولویت ارزش‌ های این نقاشی‌ ها بر روند بازسازی

نقاشی ‌های دیواری میراث تاریخ شیعی در قالب هنر عامیانه از اواخر دورۀ صفوی و اوج‌گیری آن از دوران قاجار به بعد، به‌عنوان بخشی از فرهنگ دینی تاریخی اجتماع عامه در بناهای مذهبی (بقاع، تکایا، و امامزاده‌ها) با تداوم کاربری تا به امروز، سبب ظهور نگرش مخصوص به ویژگی‌های شاخص این نقاشی‌ها و انتظارات مخاطبان عامۀ آنها به‌عنوان مخاطبان هدف، در فرایندهای مرمتی می‌گردد. اکثر دیوارنگاره‌های این ابنیه به شرح روایات مذهب شیعه پرداخته‌اند به‌طورکلی در دهه‌های اخیر بیان اهمیت جایگاه ارزش‌های مرتبط با مخاطبان هدف آثار میراثیِ در حال کاربری و تمرکز بر ادراکشان منجر به این تحقیق گردید تا در این مقاله به دنبال این هدف باشد که تاثیرات ارزش‌های نقاشی‌های عامیانۀ تاریخ شیعی ایران و انتظارات مخاطبان عامۀ امروزی آنها را بر ادراک ایشان از روایت‌های تاریخی دیوارنگاره‌ها در طی بازسازی تصویری این آثار، بررسی نماید. این مهم به سبب گسترش رویکردهای ارزش‌مدار در مبانی مرمت معاصر در سطح بین‌المللی و اهمیت مبحث جامعه‌شناسی مخاطبان هنر عامه و نیز به ضرورت و به جهت فقدان پژوهشی دانشگاهی در این زمینه در داخل کشور، صورت گرفته است. این مقاله در یک روش کیفی، از مطالعات کتابخانه‌ای و فن مصاحبۀ هدفمند و نیمه ساختاریافته با 13 نفر از متخصصین جهت جمع‌آوری داده‌ها استفاده کرده، و با رویکرد پدیدارشناسی کُلایزی به‌صورت طبقه‌بندی مصاحبه‌ها تا دستیابی به پاسخ سوال تحقیق، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. یافته‌های پژوهش منجر به دستیابی به 6 مقولۀ فرعی و 11 زیر مقوله گردید که مقولات فرعی به‌عنوان عوامل موثر بر بازسازی کمبودهای دیوارنگاره‌های عامیانۀ مذهبی بر اساس اولویت‌های ارزشی و انتظارات مخاطبان عامۀ این آثار عبارت‌اند از:1) جایگاه ارزش‌های ویژۀ نقاشی‌های عامیانۀ تاریخ شیعی، 2) عوامل موثر بر ادراک مخاطبان عامه 3) عوامل موثر بر بازخوانی ذهنی مخاطبان 4) تعریف مخاطبان هدف (ذینفعان) 5) انتظارات مخاطبان از خوانش تصاویر روایات تاریخی - مذهبی، و 6) انتظارات مخاطبان از مرمت و بازسازی نقاشی‌ها.

restoration of folk murals of shia’s religion in iran: the influences of the expectations of their public audiences and the preference of the values of these paintings on the process of reconstruction

murals of shia’s history from the late safavid period and its culmination from the qajar period onwards as the historical religious culture of the public in religious historical sites to this day by continuity of use, cause the emergence of a special attitude to the outstanding features of these paintings and the expectations of their general audience in the restoration. the majority of the murals of such buildings were based on shiite religion traditions. overall, the combination of a number of factors namely the significance of the values that have made a connection with the target audience of the heritages in use and the focus on their perception in the last decades, led to this study to pursue this goal to investigate the effects of the characteristics of folk-art paintings in iran and the needs of their audiences, on their perception of the narrative during the reconstruction. this research has been done due to the development of value-based approaches in the restoration’s contemporary theory at the international level and the importance of the sociological issue of audiences, and the lack of academic research in this field in iran. this article used purposeful and semi-structured interview techniques with 13 experts and library studies in a qualitative method and performed the analysis with the colaizzi phenomenological approach by categorizing the interviews. the findings led to the achievement of 6 auxiliary categories and 11 subcategories, that auxiliary categories as factors affecting the reconstruction of the loss of religious-narrative folk murals based on value preference and the expectations of their general audience are:1)the place of special values of folk-art paintings of shia’s history, 2)factors affecting the perception of public audiences 3)factors affecting the mental retelling of public audiences 4)definition of target audiences(stakeholders),5)the expectations of the public audience from reading the images of historical-religious narratives, and 6)the expectations of the public audience from the restoration and reconstruction of the paintings.