تحلیل نقش مایه های جانوری بر روی سنجاق های مفرغی منسوب به هزارۀ‌ سوم پ.م در حوضۀ هلیل ‌رود (مطالعه موردی)

حوضه ی هلیل ‌رود از جمله مناطق باستانی شناخته ‌شدۀ هزاره ی سوم پ.م در جنوب‌شرق ایران است که از این حوضه در پی مطالعات باستان‌شناختی سال1380 تاکنون بیش از سیصد محوطه باستانی دوره‌های پیش از تاریخ تا دوران اسلامی شناسایی شده است. مهم ترین آثار این منطقه کشفیاتی متعلق به هزاره ی سوم پ.م است که قابل مقایسه با آثار باستانی تمدن های بین‌النهرین، ایلام، آسیای میانه و دره سند است. مسئله اصلی این پژوهش شناخت تمدن هلیل رود از طریق مطالعه نقش مایه های نمادین اشیایی با فرم سنجاق های میله ای است که از سراسر حوضه ی هلیل رود شناسایی شده است و در باغ موزۀ هرندی کرمان نگهداری می شود، این اشیاء 155قطعه سنجاق میله ای است که گروهی به صورت میله هایی ساده و فاقد نقش و 24 قطعه آن دارای سر سنجاق مزیین به نقوش جانوری،گیاهی و هندسی است که هدف این پژوهش معرفی و شناخت سه قطعه از سنجاق های مذکور است که به دلیل نقش رویارویی جانوران انتخاب و مورد بررسی واقع شده است. توصیف نقش جانوران در این سنجاق ها به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است و نقش مایه های این سه شیء به عنوان یافته های فرهنگی هنری حوضۀ هلیل‌رود در یک مطالعه تطبیقی با نقش مایه های محوطه های شاخص هزارۀ سوم پ.م در جنوب شرق ایران، تمدن های بین النهرین و آسیای میانه مورد ارزیابی قرار گرفته است و از دیدگاه بررسی تاریخ هنر، با گردآوری اطلاعات به شیوۀ میدانی شامل مشاهده این آثار در موزه و عکاسی، طراحی، گونه شناسی نقش مایه ها و شناخت شیوه و سبک شکل ها به مطالعه تطبیقی و مقایسه ای این نقوش پرداخته شده است و در کنار روش میدانی با استفاده از اسناد و منابع مکتوب این تحلیل ها تکمیل شده است و در نتیجه بررسی این سنجاق ها مشخص شد که فرم سنجاق ها با فرم بدن جانورانی مانند بزهای کوهی روی پاهای جلو ایستاده و به صورت نمادین در حال تغذیه درخت، عقاب هایی با بال های برافراشته، مارهایی با دهان باز و به حالت تهاجمی و شیرهایی نشسته در مقابل یکدیگر به حالت کاملاً قرینه اجرا شده است و همین حالت قرینه بودنشان در مقابل یکدیگر، رویاروی بودن آن ها را القاء می کند، بنابراین این نقش ها از نظر رویاروی بودن جانوران و ویژگی های محتوایی و احتمالاً اسطوره‌شناختی دسته‌بندی و مورد ارزیابی قرارگرفته‌اند، با توجه به مشاهده و مقایسه این نقوش می توان اذعان داشت که این اشیاء نشان‌دهنده تاثیر بینش و آگاهی سازندگان این آثار و تعامل نظام مند انسان با محیط‌زیست و فرهنگ رایج درگذشته است که از طریق اعتقادات، باورها و حس زیبایی‌شناسی هنرمند تولیدکننده خلق شده است و شباهت این نقوش به جانوران محوطه های باستانی دیگر نشان از طبیعت مشترک این مناطق و تاثیر فرهنگی هنرمندان بر یکدیگر در خلق آثار هنری بوده است.

analysis of the animal motifs on the bronze pins belong to the 3rdmillennium b.c in the halil roud basin (case study)

the halil roud basin is one of the known ancient sites of the 3rd millennium bc in southeastern iran. from this basin, following archaeological studies in 2001, more than 300 archaeological sites during prehistoric to islamic periods have been identified. the most important relics of this civilization belong to the 3rd millennium bc, which is comparable to the historical relics of the mesopotamian, elamite, central asian and the indus valley civilizations. the main issue of this research is to identify the civilization of halil roud by studying the symbolic motifs of objects in the form of bar pins that have been identified from all over the halilroud basin and are kept in the harandi museum in kerman. these objects are 155 pieces of pins, which are a group of simple rods without patterns and 24 of them have a pin head decorated with animal, plant and geometric patterns. the purpose of this study is to introduce and recognize 3 pieces of the above-mentioned pins, which have been selected and studied due to the role the confrontation animals. the role of animals in these pins has been described descriptively-analytically and the themes of these three objects as cultural and artistic findings of halil roud basin in a comparative study with the themes of the showing areas of the 3rdmillennium bc in southeastern iran, the mesopotamian and central asian civilization have been evaluated. from the perspective of studying the history of art, by collecting information in a field method, including observing these works in the museum, photography, design, and typology of the motifs, technique and style of shapes, a comparative study of these motifs has been done. in addition to the field method, these analyzes have been completed using written documents and sources, as a result of the pin and as a result of examining these pins, it was found that the shape of the pins with the body shape of animals such as mountain goats standing on their front legs and symbolically feeding the tree, eagles with raised wings, snakes with open mouths and it is performed in an aggressive manner and the lions sitting in front of each other in a completely symmetrical manner and this state of their symmetry with each other induces their confrontation. thus, these motifs have been categorized and evaluated in terms of animal confrontation, content and possibly mythological features.considering the observation and comparison of these motifs, it can be acknowledged that these objects show the influence of the insight and awareness of the creators of these works and the systematic human interaction with the environment and common culture in the past. which is created through the beliefs, beliefs and aesthetic sense of the producing artist and the similarity of these designs to the animals of other ancient sites shows the common nature of these areas and the cultural influence of artists on each other in creating works of art.