نکاتی پیرامون دیسک مرمری ساسانی موجود در موزه هنر کلیولند آمریکا

در بین اشیاء هنری دوره ساسانی، دیسکی مرمری در موزه هنر کلیولند وجود دارد که تاریخ ورود آن را سال 1963 میلادی ثبت کرده اند. در ارتباط با نقش فرد حک‌شده روی دیسک، در اطلاعات ثبت‌شده موزه کلیولند با توجه به نظر دوروتی شپارد از موزه کلیولند آمده است که این نقش متعلق به اردشیر دوم است. با توجه به فرم غیرعادی و تک بودن چنین شیئی در میان آثار دوره ساسانی و با وجود آنکه نقش و موضوع حک‌شده بر آن شاخصه هنر دوره ساسانی است؛ اما به کمک داده های باستان شناسی می توان اطلاعات جالبی برای آن ارائه کرد. اهداف این مطالعه، درک ماهیت نقش شخص حک‌شده بر روی این دیسک مرمری و تلاش جهت ارزیابی این ادعا که فرد نقش شده آیا اردشیر دوم ساسانی است؟ به‌علاوه نگارندگان سعی کردند تا در مورد ماهیت اصلی خود دیسک مرمری بر اساس یافته های باستان شناسی ارزیابی انجام دهند تا بتوانند در مورد منطقه جغرافیایی تولید این اثر گمانه زنی کرده و مشخص کنند که آیا این اثر تولید همان منطقه ای است که از آن یافت شده یا تولید محل دیگری از قلمرو شاهان ساسانی بوده است؟ نگارندگان در این پژوهش با آوردن نمونه های مشابه دیسک های مرمری از دوره پیش از تاریخ، نشان داده اند محل ساخت این شئ در شمال شرق ایران، در محوطه ای است که هم قبرستان عصر مفرغ بوده و هم آثار سکونت دوره ساسانی را داشته است؛ اصل دیسک متعلق به دوره مفرغ و فرهنگ حصار / گرگان است که نمونه های آن از قبور این دوره یافت شده است. همچنین با توجه به فرم و تزیین تاج نقش شده روی این دیسک و مقایسه آن با تاج اردشیر دوم در طاق بستان و بشقاب اردشیر دوم که از محوطه مس عینک افغانستان به دست آمده است، به نظر می رسد اردشیر دوم نمی تواند شاه نقش شده بر این دیسک باشد. فرد نقش شده بر این بشقاب احتمالاً یکی از شاهزادگان ساسانی حاکم منطقه یا یکی از شاهان سلسله‌های محلی صدر اسلام منطقه است، سلسله‌هایی که چندین قرن به سنن ساسانی وفادار باقی ماندند.

notes on the sasanian alabaster disc in the cleveland museum of art

among the sassanid artifacts is a disc at the cleveland museum of art. there is no information about person engraved on the disk, just in the cleveland museum’s recorded information, and idea of dorothy shepard, this hunter man is ardeshir ii of sasanian dynasty. due to the unusual form and uniqueness of disc among the tape hesar bronze age culture works, and despite the fact that the motif and subject engraved on it are characteristic of the art of the sassanid period; but with the help of archaeological data, interesting information can be provided. the objectives of this study are to understand the person engraved on this marble disk in this study, in addition, the authors try to evaluate the origin of the marble disk based on archaeological findings so that they can speculate about the geographical area production of this object and determine whether this work is the production of the area from which it was found. or was it produced elsewhere in the realm of the sassanid kingdom? the authors have shown similar examples of disks from the prehistoric period and have shown that the construction site of this object in north and northeastern iran is in sites that contain both bronze age cemetery and the sassanid period remains. and the original disk belongs to the bronze age and the culture of hesar / gorgan, examples of which have been found in the tombs of this period. also, considering the form and decoration of the crown engraved on this disc and its comparison with the crown of ardeshir ii in the taq-e bostan and the plate of ardeshir ii recovered from the mes aynak site in afghanistan, it seems that ardeshir ii could not be the king engraved on this disk. the depicted person on this plate is probably one of the sassanid princes who ruled the northern region or one of the local dynasties kings; during early islam of the region, dynasties that remained faithful to the sassanid traditions for several centuries. however, we will need more information from archaeological or incidental findings to reinforce these ideas or change it.