جنوب دریاچۀ ارومیه در عصر آهن3: مدارکی جدید از مهاباد

به استناد شواهد تاریخی، جنوب دریاچۀ ارومیه در عصر آهن3 (800 – 550 پ.م ) محل زندگی اقوام مختلف بوده است و از نظر سیاسی، میان پادشاهی های کوچک تقسیم‌شده بود که مرزهای سیاسی آن ها با نزاع قدرت های منطقه ای آشور و اورارتو بر سر تصاحب منطقه تغییر می یافت. در این میان، اقتدار و وسعت قلمرو پادشاهی مانا بیش از سایرین بوده است. با اینکه منطقۀ مهاباد بخش اصلی قلمرو پادشاهی مانا را در برمی‌گرفت، اما در مطالعات باستان شناسی عصر آهن3، کمتر به آن توجه شده است. در فروردین ماه 1396 بررسی بخش مرکزی شهرستان مهاباد با هدف شناخت سکونت گاه های عصر آهن3 و مطالعۀ خصوصیات، تحلیل ساختار، نحوۀ پراکنش و وسعت آن ها بازنگری شد. در این بررسی که با روش پیمایش سطحی فشرده انجام شد، شمارِ 24 محوطه از این دوره شناسایی و نمونه های برداشت شده که عمدتاً شامل یافته های سفالی است، در طی مطالعات کتابخانه ای و با استفاده از گزارش ها، کتاب ها و مقاله های منتشرشده از استقرارهای عصر آهن3 تاریخ گذاری شده است. مهم ترین پرسش های این پژوهش عبارت اند از اینکه ساختار و وسعت استقرارهای دورۀ آهن3 در دشت مهاباد بر اساس یافته های باستان شناسی به چه شکل و تبادلات فرهنگی و برهم کنش های منطقه ای و فرامنطقه‌ای دشت مهاباد با مناطق هم‌جوار در این دوره چگونه بوده است. به‌طور کلی نتایج بررسی نشان می دهد محوطه های شناسایی شده از نوع محوطه های با معماری صخره ای، محوطه های گورستانی و تپه های استقراری است و یافته های سفالی حاکی از این است که دشت مهاباد در این دوره ، افزون بر ارتباطات درون منطقه ای، با منطقۀ غرب ایران نیز ارتباطات فرهنگی برون منطقه ای داشته است.

southern lake urmia in the iron age iii period: new evidence from mahabad

according to historical evidence, during the iron age iii period the southern shores of lake urmia were a place where many tribes lived, politically divided among small kingdoms whose political boundaries changed with the conflicts over the region between the regional powers of assyria and urartu. the mahabad area, which despite its importance in archeological studies of iron age iii, has been under-investigated. in april 2016, during the investigation of the central part of mahabad city, a total of 24 areas dating to this period were identified. the most important questions of this study are: (1) what is the structure and extent of the iron iii settlements in the mahabad plain, and (2) what kind of cultural exchanges and interactions took place between the different areas of the mahabad plain with neighboring areas during this period? the results of these investigations show that these areas take three primary forms: a) areas with stone architecture, b) cemeteries, and c) settlement mounds. the typology of the ceramics recovered from this fieldwork suggests that the mahabad plain had extra-regional cultural relations during this period, in addition to connections with the western regions of iran.