گونه شناسی و گاه‌نگاری یافته های سفالی محوطه باغ بَمید سیرجان از سده های اولیه اسلامی تا سده هفتم هجری قمری

بر اساس منابع مکتوب تاریخی، شهر بِیمَند یکی از شهرهای ایالت کرمان در سده‌های اولیۀ دوران اسلامی بوده که به دلیل قرارگیری در مسیر راه‌های ارتباطی مهمی همچون راه‌های شیراز به سیرجان (مرکز ایالت کرمان)، از شهرهای مهم این دوره محسوب می‌شده است. با مطابقت منابع تاریخی و یافته‌های باستان‌شناسی مشخص شد که محوطۀ باغ‌بَمید همان شهر بِیمَند در سده‌های اولیه اسلامی بوده است. هدف از پژوهش حاضر، گاه‌نگاری و گونه شناسی سفال های محوطه باغ بَمید از سده اول تا سده 7 ه.ق است تا بتوان انواع گونه های سفالی، تاریخ گذاری نسبی و ارتباط فرهنگی این محوطه را با استقرارهای پیرامون و با دیگر مناطق دوردست روشن کرد؛ بنابراین پرسش های این پژوهش عبارت‌اند از: یافته های سفالی محوطه باغ بَمید شامل چه گونه های سفالی می شوند؟ این سفال ها به لحاظ گاه‌نگاری به چه دوره یا دوره هایی تعلق دارند؟ و بر اساس مقایسه یافته های سفالی، برهمکنش و روابط منطقه ای و فرامنطقه ای این محوطه با سایر محوطه های پیرامونی و مناطق دوردست چگونه بوده است؟ پژوهش به روش میدانی و کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی- تحلیلی و تطبیقی انجام شده است. روش کار به این صورت است که برای تاریخ گذاری و گونه شناسی یافته های سفالی به‎د ست آمده از بررسی این محوطه، ابتدا این یافته ها بر اساس شباهت در فرم، خمیره و تزیین به گروه های مختلف طبقه بندی و با مقایسه تطبیقی با نمونه های مشابه به‌دست‌آمده از کاوش ها و بررسی های دیگر مناطق دور و نزدیک، تاریخ گذاری نسبی آن ها به دست آمد. نتایج نشان می دهد که سفال های سده های اولیه اسلامی تا سده 7 ه.ق این محوطه شامل گونه های متنوعی از سفال های بی ل عاب و لعاب‌دار است که شباهت بسیار زیادی با دیگر محوطه های دشت سیرجان بخصوص شهر قدیم سیرجان دارند. همچنین شباهت این سفال ها با محوطه هایی چون جیرفت، غبیرا، نرماشیر و دیگر حوزه های فرهنگی چون غرب و جنوب‌غرب، حاشیه خلیج‌فارس، شرق و شمال‌شرق و حتی چین، نشان از روابط منطقه ای و فرامنطقه ای این محوطه با دیگر مناطق است.

typology and chronology of pottery findings in the bagh-bamid site of sirjan from the early islamic centuries to the thirteenth century ad

according to written sources, the city of beymand was one of the cities of kerman province in the early centuries of the islamic era. beymand was considered to be one of the more important cities of this era due to its location on the important communication route from shiraz to sirjan. by studying the written resources and archaeological findings, we can determine that the  beymand city of the early islamic centuries is in the same area as bagh-bamid. studying the pottery of this site between the 1st to 13th centuries ad to make a typology and chronology of these findings is the objective of the current research and it seeks to answer the following questions:  what types of pottery were included in the pottery findings in this site ? what period does the pottery belong to in terms of chronology? by comparing the pottery findings, can we conclude what the regional and transregional interactions with other neighboring and remote sites were? the research was conducted by doing fieldwork and using library methods with a descriptive-analytical and comparative approach. for establishing the dating and typology of the pottery findings obtained from the study of this area, first, these findings were classified into different groups based on their similarity in form, paste, and decoration. then, their relative dating was obtained by comparative comparison with similar samples obtained from excavations and surveys of other areas. the typological comparison of the pottery samples of the bagh-bamid area does a good job of highlighting the similarity between the different types of pottery with the pottery of nearby areas such as the old city of sirjan and more distant ones such as the ancient city of jiroft, narmashir and so on.