نقش و کارکرد صدف و مهره‌های صدف در معبد سرخ‌دم لری

صدف‌ها به‌عنوان پوسته طبیعی برخی نرم‌تنان همواره موردتوجه انسان بوده است. برخی ازاین‌گونه‌های جانوری از ابتدای تکامل فرهنگی انسان بخشی از رژیم غذایی وی را تشکیل داده‌اند، درحالی‌که برخی دیگر به‌عنوان ظروف طبیعی و یا به‌عنوان زیورآلات کاربرد داشته‌اند، زیبایی و درخشندگی خاص صدف‌ها موجب شده تا برخی از انواع آنها در طول هزاران سال ماهیتی جادویی و آئینی در میان مردم پیدا کنند، مشخصه این گروه از صدف‌ها بر مبنای تحلیل مکانی آنها که اغلب در بافتارهای آئینی و مذهبی مانند نیایشگاه‌ها به‌عنوان نذری و هدیه ویژه و یا هدایای گور همراه متوفی قرار داده‌شده‌اند روشن می‌گردد. در حالی ‌که در برخی فرهنگ‌های شرق دور در مواردی به‌عنوان پول در دادوستد روزمره مورداستفاده قرارگرفته‌اند. محوطه سرخ‌دم لری یکی از محوطه‌های کلیدی هزارۀ دوم ق. م در منطقه پشت کوه (لرستان) در غرب ایران است که نخستین بار توسط اریخ اشمیت در سال 1938 م کاوش شد و وی آن را به‌عنوان یک نیایشگاه معرفی کرده است. بسیاری از اشیایی که از این محوطه به‌دست‌آمده اشیاء نذری است؛ که نیایشگران به خدای این معبد تقدیم کرده‌اند. از میان این اشیاء حداقل 532 قطعه صدف دریایی یافت شده است که منشا این صدف‌ها برحسب گونه‌شناسی زیستی آن‌ها از خلیج‌فارس تا دریای عمان تعیین‌شده است. فراوانی صدف‌هایی مانند گونه کوژک یا سپید مهره (cowrie) نشان‌دهنده این امر است که این معبد مربوط به یک الهه زن مونث بوده است چراکه در اغلب بافتارهای باستان‌شناسی همواره این نوع صدف صرفاً در گورهای زنان و کودکان یافت شده است که وجود یک کتیبه به خط میخی و زبان بابلی بر روی یک قطعه صدف نشان داد این نیایشگاه به الههً «نین ئیل» تعلق داشته است. همچنین عدم وجود هرگونه ابزار و ادوات جنگی در این سازه بزرگ تعلق آن به یک مکان مقدس نیایشگاهی را مجدداً تایید می‌کند. در معبد سرخ‌دم لری بسیاری از اشیاء و صدف‌های مورد مطالعه در این پژوهش تنها در میان شکاف دیوارها و لابه‌لای سنگ‌های درون فضا قرار داده ‌شده‌اند که خود اقتباسی از اهداء نذورات به معابد در سنت‌های بابلی و سومری در بین‌النهرین است.

the role and function of shells and shell beads in the temple surkh dom lori

shell, as the natural shell of some mollusks, has always interested humans. some of these ‎species have been part of man’s diet since the beginning of his cultural development. in contrast, others ‎have been used as natural utensils or as ornaments. among the people, the characteristics of this ‎shell group are clarified based on their spatial analysis, which is often placed in religious ‎contexts such as shrines as special offerings and gifts or grave gifts with the deceased‏. ‏while in ‎some far eastern cultures, they have been used as money in some cases. the surkh  lori is one ‎of the key areas of the second millennium bc. it is located in western iran’s region behind the mountain ‎‎(lorestan). it was first excavated by erich schmidt in 1938 and introduced as a ‎temple. many of the objects found in this area are votive offerings made by the area’s people ‎for the good of this temple. among these objects, at least 532 sea shells have been found. their origin is determined according to their biological typology from the persian gulf to the sea of ‎oman. the abundance of shells such as kowzak or cowries indicates that this temple belonged to a ‎female goddess, probably ninlil, because of the accompaniment of such shells in the context of ‎the first millennium bc; it is commonly reported in the graves of women and children.